sakarya meydan savaşı

KÜTAHYA_ESKİSEHİR MUHAREBELERİ
(10_24 TEMMUZ 1921)
1.ve 2.İNÖNÜ SAVAŞLARINDA yenilen Yunan ordusu,İngilizlerin desteği ile yeni bir saldırı için hazırlandı.AMAÇLARI;
Yeni kurulmakta olan ve henüz taarruz gücüne sahip olmayan Türk ordusunu dağıtarak ANAKARA’YA ULAŞMAKTI.10-20 TEMMUZ 1921 tarihleri arasında,Batı cephesinde önemli çarpışmalar oldu.Bütün kahramanlığına rağmen,Türk ordusunun merkez ve sağ kanadı geriledi.Mustafa Kemal’den aldığı emirle ordu,daha iyi şartlar altında savaşa devam etmek için SAKARYA NEHRİNİN DOĞUSUNA ÇEKİLDİ.Bunun sonucunda ESKİŞEHİR,AFYON ve KÜTAHYA Yunanlıların eline geçti.Fakat Mustafa Kemal Yunan ordusunu MEVZİLERİNDEN UZAKLAŞTIRMIŞ,İKİ ORDU ARASINA SAKARYA NEHRİNİ ENGEL KOYMUŞTU.
Türk ordusunun çekilmesi,mecliste heyecan yarattı.Meclis merkezinin KAYSERİ’ ye taşınması dahi gündeme geldi.Bu fikir kabul edilmedi.Mustafa Kemal,ordunun başına geçmesi istendiğinde ancak MECLİS YETKİSİNİN KENDİSİNE VERİLME ŞARTI ile BAŞKOMUTANLIĞI kabul edebileceğini bildirdi.Muhaliflerin karşı çıkmasına rağmen,Mustafa Kemal’e Türk ordularının ( Başkomutanlık yasası çıkarılarak)BAŞKOMUTANLIĞI ve TBMM tarafından EMİRLERİNİN KANUN KUVVETİNDE GEÇERLİ OLACAĞI ÜÇ AYLIK BİR SÜRE İÇİN YETKİ VERİLDİ.***Bu yasa ULUSAL EGEMENLİK ile bağdaşmamaktadır ancak o şartlarda KARARLARIN HIZLA ALINIP UYGULAMAYA KONULMASI İÇİN ÇIKARILMIŞTIR.)*** (5 AĞUSTOS 1921)
***** Mustafa Kemal,tekrar askerlik görevine dönmüş,ayrıca o dönemde PADİŞAHA AİT OLAN BAŞKOMUTANLIK YETKİSİNİ HALK ADINA KULLANMAYA BAŞLAMIŞTIR.
*****Mustafa Kemal bu yetki ile ilk iş olarak TEKALİF-İ MİLLİYE EMİRLERİNİ (Milli yükümlülükler)yayınladı.Bu emirlerin amacı:
Ordunu yiyecek,giyecek,silah,cephane,ulaşım gibi sorunlarını çözmek hedeflenmiştir.
40 yaşına kadar olan bütün erkekler silah altına çağrıldı.
Ayrıca çıkabilecek sorunlar için İSTİKLAL MAHKEMELERİNİN görev sahası genişletildi.
SAKARYA MEYDAN SAVAŞI(22 AĞUSTOS 1921)
13AĞUSTOS 1921’de Yunan ordusu ESKİŞEHİR_SEYİTGAZİ üzerinden ilerledi.22 AĞUSTOS’ tan itibaren SAKARYA NEHRİ kıyılarında,nehrin doğu tarafında bulunan tepeler ve vadilerde 100 km’ lik bir cephe üzerinde,22 gün geceli gündüzlü bir mücadele sürdü.Kanlı çarpışmalar sırasında Yunan ordusunun ANAKARA’ ya 50km. yaklaştığı zamanlar oldu MUSTAFA KEMAL’ in “ HATTI MÜDAFAA YOKTUR,SATHI MÜDAFAA VARDIR.O SATIH BÜTÜN VATANDIR.VATANIN HER KARIŞ TOPRAĞI,VATANDAŞ’IN KANI İLE ISLANMADIKÇA,TERK OLUNAMAZ.” Buyruğunu alan Türk ordusunun uyguladığı bu taktikten sonra,Yunanlılar savaşa devam edemeyecek duruma geldiler ve Sakarya ırmağının doğusundan çekildiler.
Sakarya Zaferi,ANADOLU’NUN KURTULUŞUNU ilan ediyordu.*Bu zaferden sonra Yunan ordusu TAARRUZ GÜCÜNÜ kaybetti.Taarruz gücü TÜRK ORDUSUNA geçti.*
TBMM bu zaferin muzaffer komutanı Mustafa Kemal Paşa’ya GAZİ ünvanı ile birlikte yeni Türk devletinin MAREŞAL (MÜŞİR) rütbesini verdi.(19 EYLÜL 1921)
SAKARYA SAVAŞININ SONUÇLARI:
1)Türklerin 1683(17yy) 2.VİYANA KUŞATMASINDAN beri devam eden geri çekilişleri durdu.
2)Yunanistan bu savaştan sonra SAVUNMAYA geçti.
3)FRANSA ve İTALYA,Yunanistan’dan desteğini çekti.
4)2.İNÖNÜ SAVAŞINDAN sonra topraklarımızdan KISMEN ÇEKİLEN İTALYA,bu savaştan sonra tamamıyla topraklarımızı terk etti.Onlarla savaş yapılmadığı için ANTLAŞMA İMZALANMADI.
5)MUSTAFA KEMAL’ e TBMM tarafında GAZİ ve MAREŞAL ünvanları verildi.
(19 EYLÜL 1921)
6) Fransızlarla ANKARA ANTLAŞMASI imzalandı.( 20EKİM 1921)
7) İngilizlerle anlaşılarak MALTA’ daki Türk esirlerin serbest bırakılması sağlandı.
8) Sovyet Rusya’ya bağlı AZERBAYCAN,ERMENİSTAN ve GÜRCİSTAN ile KARS ANTLAŞMASI imzalandı. _____&_____
KARS ANTLAŞMASI: .(13 EKİM 1921)
Sakarya Savaşı sonrasında Sovyet Rusya’ya bağlanan ERMENİSTAN,GÜRCİSTAN ve AZERBAYCAN ile MOSKOVA ANTLAŞMASININ esasları kabul edilerek imzalanmıştır.
Buna göre Moskova Antlaşmasındaki şartları Sovyet Rusya’ya katılan diğer devletlerde kabul etmiştir.
ÖNEMİ.:
BATUM konusunda Misak-ı Milliden ÖDÜN verilmiştir.( Türkiye’nin bugünkü doğu sınırları EN SON ŞEKLİNİ almıştır.
TBMM’ nin etkinliğini arttırmıştır.
ANKARA ANTLAŞMASI: (20 EKİM 1921)
Fransızların,Güneydoğu’da kayıplar yaşaması,TBMM’ nin Batı cephesinde başarı kazanması,Doğu sınırımızın kesin olarak çizilmesi ve Fransa’daki kamuoyu baskısı sonucu bu antlaşma imzalanmıştır.
ŞARTLARI:
1)TÜRKİYE-SURİYE SINIRI HATAY sancağı dışırıda kalmak üzere çizilmiştir.
( Misak-ı Milliden ödün verilmiştir.)
2)Antlaşmayı izleyen iki ay içinde birlikler kendi taraflarına çekileceklerdi.
3)HATAY ve İSKENDERUN’DA Fransızların MANDASINDA ÖZEL BİR YÖNETİN kuruldu.
ÖLÇME DEĞERLENDİRME:
1)Kütahya-Eskişehir Savaşları hangi tarihler arasında oldu.Yunanlıların amacı ne idi.Yunanlıların eline hangi şehirlerimiz geçti?
2)Bu yenilgiden sonra Mustafa Kemal’in ordumuzu Sakarya ırmağının doğusuna çekmesindeki amacı ne idi?
3)Mustafa Kemal’in üç aylı bir süre ile bütün yetkileri eline alması ulusal egemenlikle bağdaşmamasına rağmen,niçin bu yetkiyi meclisten istemiştir?
4)Tekalif-i Milliye emirlerinin amacı nedir,hangi savaştan sonra çıkarılmıştır?Bu emirlerle neler istemiştir,neler yapılmıştır?
5)Sakarya Meydan Muharebesi hangi tarihler arasında olmuştur;ne kadarlık bir alanda yapılmıştır?
6)Mustafa Kemal,bu savaşta ordularına hangi sözünü söyleyerek taktik vermiştir?Bu sözün açıklaması nedir?(Askerlerine ne anlatmak istemiştir?)
7)TBMM Sakarya Zaferinden sonra Mustafa Kemal’e hangi rütbeleri vermiştir?Tarihleriyle yazınız.
8)Sakarya Savaşının sonuçları nelerdir?
9)İtalya,hangi savaştan sonra KISMEN,hangi savaştan sonra tamamen işgal ettiği yerlerden çekilmiştir?
10)Sakarya Zaferinden sonra hangi devletlerle,hangi antlaşmalar imzalanmıştır?Tarihleriyle yazınız.
11)Ankara Antlaşması hangi illerimiz Misak-ı Milli dışında kalmıştır,buraların durumu ne olacaktı?12) Kars antlaşması ile hangi ilimiz Mısak-ı Milli dışında kalmıştır,bu antlaşmanın şartları nelerdir?
12)Kars Antlaşması,hangi devletlerle imzalanmıştır?Doğu sınırımızı hangi antlaşmalarla çizdik?.