Nurettin Alp

Kategori: Kategorilenmemiş

  • birinci dünya savaşı

    BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI
    (1914-1918)
    Savaş başlamadan
    önce
    İTİLAF(Uzlaşma) DEVLETLERİ (1907)
    İTTİFAK(Bağlaşma) DEVLETLERİ(1882)
    İNGİLTERE,FRANSA,RUSYA
    ALMANYA,AVUSTURYA-MACARİSTAN,
    İTALYA
    Savaş Başladıktan
    sonra
    İNG./FR./ÇARLIK RUSYASI/İTALYA
    SIRBİSTAN/YUNANİSTAN/ROMANYA
    PORTEKİZ/BREZİLYA/JAPONYA/
    A.B.D.
    ALMANYA/AVUSTURYA- MACARİSTAN
    BULGARİSTAN/OSMANLI DEVLETİ

    SAVAŞIN NEDENLERİ:
    19.yy Avrupa’sını etkileyen iki önemli olay SANAYİ DEVRİMİ ve FRANSIZ İHTİLALİDİR.Sanayi Devrimi sonrasında HAMMADDE ve PAZAR ihtiyacı yüzünden SÖMÜRGECİLİK doğmuştur.Fransız İhtilalinin sonucunda ise MİLLİYETÇİLİK,EŞİTLİK,ADALET ve ÖZGÜRLÜK ilkeleri ortaya çıkmış ve Fransa’dan tüm dünyaya yayılmıştır.Bu ilkelerden MİLLİYETÇİLİK ilkesi çok uluslu devletleri çok etkilemiş,kendi devletlerini kurmak isteyen azınlık devletler ayaklanarak imparatorlukları parçalamışlardır.
    1.Dünya Savaşının nedenleri 19.yy.da ortaya çıkmaya başlamış,20.yy. başlarında iyice patlama noktasına gelmiştir.
    1)Siyasi birliğini erken kuran devletler,sanayi devrimini erken başlattılar dolayısıyla sömürgecilik yarışında önde gittiler,birliğini tamamlamakta geç kalan dolayısıyla sanayi devrimine ve sömürgecilik yarışına geç girdiler.Ekonomik alanda üstünlük sağlama amacıyla başlayan bu yarış daha sonra askeri alanda üstünlük sağlama şekline dönüştü.Devletler ekonomik alanda elde ettiklerini askeri güçle korumak için SİLAHLANMAYA önem verdiler.
    2)BALKANLAR,Avrupa’nın en bunalımlı bölgesiydi.MİLLİYETÇİLİK akımının etkisiyle isyanlar başladı.Kendilerine NÜFUZ ALANI (güç bölgeleri) yaratmak isteyen devletler bu isyanları çıkarları doğrultusunda yönlendirdiler.
    3)Rusya,bütün Slavları kendi bayrağı altında toplamak isterken,egemenliği altında birçok SLAV barındıran AVUSTURYA-MACARİSTAN İMP.luğu buna engel olmaya çalıştı.(Avusturya-Mac ve Rusya bu nedenle aynı blokta yer alamazdı.)
    4)19.yy.2.yarısında sanayileşmeye başlayan ALMANYA ve İTALYA’nın sömürge elde etme isteği Avrupa’nın sömürgesi çok olan devletlerini endişelendirdi.Bu devletlerin başında İNGİLTERE ve FRANSA geliyordu.İngiltere,Almanya’yı kendisine rakip olarak görüyor,Fransa ise 1871’de Almanya’ya kaptırdığı kömür zengini ALSAS-LOREN (ALSACE-LORRAİNE) bölgesini geri almak fırsat bekliyordu. (Bu nedenlerle Almanya,Fransa ve İngiltere ile aynı blokta yer alamazdı.
    Devletler arasındaki çıkar çatışmaları,bolklaşmaları kaçınılmaz hale getirdi.20.yy. başında Avrupa devletleri ikiye bölünmüş durumdaydı.Bu bloklaşmanın ortaya çıkmasında sömürgeler,hammadde kaynakları ve dış pazarlar için birbiriyle yarışan İngiltere ve Almanya’nın etkisi büyüktür.
    SAVAŞIN BAŞLAMASI ve GELİŞMESİ:
    Gruplaşan devletler amaçlarına ulaşmak için tek çarenin savaşmak olduğuna inanıyorlardı.Bu gergin durumun savaşa dönüşmesi için bir BAHANE gerekiyordu.Bu bahane 1.Dünya savaşının GÖRÜNÜRDEKİ nedeni oldu.
    SAVAŞIN GÖRÜNÜRDEKİ NEDENİ:
    Avusturya-Macaristan İmparatorluğunun veliaht’ının SARAYBOSNA’YI (Bosna-Hersek’in merkezi) ziyaretinde bir Sırp milliyetçisi (PİRİNCİP) tarafından öldürülmesidir.(28 Haziran 1914) Bu olay savaşı başlatan bir kıvılcım oldu.
    Bu olay üzerine Avusturya-Macaristan,Sırbistan’a savaş açtı.Balkanları egemenliği altına almak isteyen RUSYA,Sırbistan tarafında savaşa girdi. ALMANYA,kendi grubunda bulunan AVUSTURYA-MACARİSTAN’ın yanında yer aldı.FRANSA ve İNGİLTERE ise RUSYA’nın yer aldı.İTALYA,bir süre tarafsız kaldıktan sonra,kendisine Batı Anadolu ( İzmir ve çevresi) vaat edilmesi üzerine İTİLAF devletleri tarafına geçti.Savaş devam ederken değişik tarihlerde JAPONYA,ROMANYA,BREZİLYA,YUNANİSTAN,PORTEKİZ,A.B.D. itilaf devletlerine katıldılar.
    OSMANLI DEVLETİNİN 1.DÜNYA SAVAŞINA GİRMESİ:
    1.Dünya Savaşı başladığı sırada İtilaf ve İttifak devletlerinin Osmanlı Devletiyle ilgili düşünceleri farklıydı.
    İTİLAF DEVLETLERİ OSMANLI DEVLETİNİN 1.DÜNYA SAVAŞINA GİRMESİNİ NİÇİN İSTEMEDİ?
    Yeni cepheler açılacağı için daha çok cephede savaşmak zorunda kalacaklardı.
    Sömürgelerine giden yol,Osmanlı’dan geçtiği için kapanacaktı.
    İTİLAF DEVLETLERİ OSMANLI DEVLETİNİN SAVAŞA GİRMEMESİ İÇİN HANGİ VAATLERDE BULUNDULAR?
    Kapitülasyonların kaldırılabileceği,
    Alınan borçların görüşülmesi,
    Parası ödenen gemilerin Osmanlı’ya verilmesi.
    ALMANYA NİÇİN OSMANLI DEVLETİNİ KENDİ YANINDA SAVAŞA GİRMESİNİ İSTEDİ?
    İngiltere’nin sömürgelerine giden yolu kapatmak,İngiltere’nin sömürgelerine ve petrole sahip olmak.
    Osmanlı Devleti savaşa girerse yeni cepheler açılacak,İtilaf Devletleri askerlerinin bir bölümü bu cephelere kaydırılacak,Almanya’nın savaştığı kuvvetlerin sayısı azalacaktı.
    Osmanlı padişahının HALİFELİK NÜFUZUNDAN yararlanıp,İngiltere sömürgelerindeki Müslümanları savaş dışında tutmak.(Araplar-petrol)
    İngiltere ve Fransa’nın Rusya ile karşılıklı yardımlaşmalarını önlemek.(Boğazları kapatarak)
    Osmanlı askerlerini ve hammaddesini kullanmak.
    OSMANLI HÜKÜMETİNİN (İttihat ve Terakki) ALMANYA’NIN YANINDA SAVAŞA GİRMEK İSTEMESİNİN NEDENLERİ:
    Harbiye nazırı Enver Paşa,savaşa girmeyi isteyenler arasındaydı.Çünkü;
    Alman hayranıydı ve savaşı Almanya’nın kazanacağına inanıyordu.Son savaşlarda kaybedilen yerler geri alınabilirdi.
    Pantürkizm(Bütün Türkleri bir bayrak altında toplama.Özellikle Rus egemenliği altında yaşayan Türkleri./TURANCILIK)
    OSMANLI DEVLETİNİN 1.DÜNYA SAVAŞINA GİRMESİ (11 Kasım 1914)
    Savaş başladığı zaman Osmanlı Devleti tarafsızlığını ilan etti.Bazı devlet adamları,Balkan felaketlerinin yaraları sarılmadan yeni bir savaşa katılmayı tehlikeli buluyorlardı.İtilaf devletleri Osmanlı Devletinin savaşamayacak durumda olduğunu biliyorlardı.
    Osmanlı Devletinin en güçlü adamı Enver Paşa’nın başını çektiği grup savaşa girilmesinden yanaydı.Almanlara gizli bir bağlaşma antlaşması imzaladılar.Birkaç gün sonra da Akdeniz’deki İngiliz donanmasından kaçan iki Alman savaş gemisi (GOBEN ve BRESLAV) Başkomutan vekili Enver Paşa’nın izniyle Çanakkale Boğazını geçerek İstanbul’a sığındı.Tarafsız olduğu için Osmanlı Devletinin bu iki gemiyi elinde tutması ve içindeki mürettebatı da göz altına alması gerekirdi.Ama bu yapılmayarak iki savaş gemisinin satın alındığı ilan edildi.(Gemilere YAVUZ ve MİDİLLİ isimleri verildi.)Mürettebatının da Osmanlı hizmetine alınması kararlaştırıldı.
    İtilaf devletleri,Osmanlı Devletine Alman deniz askerlerinin Almanya’ya geri gönderilmeleri şartı ile kapitülasyonları kaldıracaklarını ve paraca yardımda bulunacaklarını bildirdiler.Osmanlı Devleti bu önerilere karşılık kapitülasyonları tek taraflı olarak kaldırdı.İki Alman savaş gemisi Enver Paşa’nin gizli bir buyruğu ile Karadeniz’e çıkarak hiçbir neden yokken Rusya’ya ait SİVASTOPOL ve ODESSA limanlarını topa tuttu.Oldu bittiye getirilerek Osmanlı Devleti savaşa sürüklendi.İtilaf Devletleri Osmanlı Devletine savaş açtılar.Osmanlı,Almanya’nın yer aldığı İTTİFAK Devletleri grubunda savaşa dahil oldu.Osmanlı savaşa girince tahmin edildiği gibi yeni cepheler açıldı.

    OSMANLI DEVLETİNİN 1.DÜNYA SAVAŞINDA SAVAŞTIĞI CEPHELER:

    ANA CEPHELER:
    (1.dereceli)
    1)KAFKAS CEPHESİ
    2)ÇANAKKALE CEP.
    3)IRAK CEPHESİ
    4)SURİYE-FİLİSTİN CEPHESİ

    YARDIMCI CEPHELER:
    (2.dereceli)
    1)İRAN CEPHESİ
    2)YEMEN CEPHESİ
    3)HİCAZ CEPHESİ

    MÜTTEFİKLERE YARDIM AMACIYLA SAVAŞILAN CEPHELER:
    GALİÇYA(ROMANYA) ve MAKEDONYA CEPHELERİ:
    Avusturya-Macaristan ve Bulgaristan’ı desteklemek için
    RUSYA,ROMANYA ve FRANSA’ya karşı savaşıldı.

    ANA CEPHELER:
    KAFKASYA CEPHESİ: Trabzon’dan Van’a uzanır.Rus’ların Doğu Anadolu’ya saldırısı ile Ruslarla ve onların kışkırttığı Ermenilerle savaşıldı.(Aralık 1914)
    Enver Paşa karşı taarruza geçti.Yanlış taarruz,salgın hastalık,şiddetli soğuklar ve açlık gibi nedenlerle çok kayıp verildi.ERZURUM,MUŞ,BİTLİS,TRABZON ve ERZİNCAN Ruslar’ın eline geçti.
    Çanakkale Savaşından sonra bu cephede görev alan MUSTAFA KEMAL,MUŞ ve BİTLİS’İ düşman elinden kurtardı.(1916)( Bu cephedeki başarısıyla 35 yaşında GENERAL oldu.)
    Çarlık Rusya’sı özellikle Çanakkale zaferinden sonra yardım alamayınca iyice çökme yoluna girmişti.Çarlık rejimini devirmeyi amaçlayan komünistler (Bolşevikler)bu durumdan yararlanarak halkı ayaklandırdılar.1917 yılında başlayan bu ayaklanma Çarlık rejiminin (Menşevikler) yıkılmasıyla sonuçlandı.Rusya’da rejim değişikliği yaşandı.Komünist bir düzen kuruldu.Yeni Rus yönetimi Almanya ve bağlaşıkları ile barış yaparak savaştan çekildi.(1917)
    Polonya’nın BREST-LİTOWSK kentlerinde yapılan iki barışla(9 Şubat ve 3 Mart 1918) komünist Rusya savaşa son verdiğini kabul etti.Böylece Almanya’nın doğusundaki cephe kapanmış oluyordu.Ruslar,Doğu Anadolu’dan da çekildiler.1878 BERLİN ANT.ile aldıkları KARS-ARDAHAN ve BATUM’U Osmanlı Devleti’ne geri verdiler.

    ÇANAKKALE CEPHESİ: İstanbul ve Boğazlar savunuldu.İngiliz, Fransız ve İngiliz sömürge askerleri olan ANZAK ASKERLERİ( Avustralya ve Yeni Zelanda askerleri) ve GURKHALAR’la (Hindistan yerlileri) savaşıldı.
    Savaş denizde ve karada olmak üzere iki yerde yapıldı.Zaferin kazanılmasında denizde;NUSRAT MAYIN GEMİSİNİN,karada(Gelibolu yarımadasında) ise MUSTAFA KEMAL’İN rolü büyüktür.

    ÇANAKKALE CEPHESİNİN AÇILMASININ NEDENLERİ:
    1)Rusya savaşa girdikten bir süre sonra DOĞU AVRUPA’DA yenilgilere uğradı bu nedenle bozuk olan Rus ekonomisi daha da bozuldu.Dostlarına yardım etmek isteyen İngiliz ve Fransızlar Alman donanmasını varlığı yüzünden BALTIK DENİZİNE giremiyorlardı.Rusya’ya yardım için en elverişli yol ÇANAKKALE ve İSTANBUL BOĞAZLARINDAN geçiyordu.
    2)Boğazlar ve İstanbul alınırsa Osmanlı Devletini savaş dışı etmek mümkün olabilir ve TRAKYA üzerinden Bağlaşma devletlerine karşı hem yeni bir cephe açılır hem de Rusya’ya kolayca malzeme yardımı yapıp Almanlara karşı dirençli olmaları sağlanabilirdi.
    3)İngiltere’nin sömürgelerine giden yol açılacak ve ORTADOĞU petrollerine sahip olunacaktı.

    ÇANAKKALE’DE DENİZDE SAVAŞ:
    İngiliz ve Fransız gemilerinden oluşan İtilaf Devletleri donanması Türk mevzilerini ağır bir top ateşine tutarak Çanakkale Boğazını geçme girişiminde bulundu.(18 MART 1915) Türk topçularının olağanüstü yetenekleri ve NUSRAT mayın gemisinin boğazı mayınlaması (elde kalan son 26 mayın-42metre.) itilaf donanması için felaket oldu.İngiliz ve Fransız gemilerinin bir bölümü battı,bir bölümü ağır yara aldı.İtilaf devletleri çekilme kararı aldı.
    NUSRAT MAYIN GEMİSİ KOMUTANI:Yzb.Hakkı YARAN
    MAYIN GRUP KOMUTANI:Binbaşı Nazmi AKPINAR
    İşgal Kuvvetleri saldırıya 96 gemi ile katıldı.
    18 MART 1915 tarihinde BATIRILAN GEMİLER:
    BOUVET: Fransız
    OCEAN ve IRREXSISTIBLE: İngiliz.
    AĞIR YARA ALANLAR:
    INFLEXIBLE ve AGAMEMNON:İngiliz
    GOUBİS ve CHARLEMANGE. Fransız.
    DİĞER GEMİLER:
    QUOEN ELİZBETH
    LORD NELSON KOMUTANLARI:AMİRAL GARDEN
    TRİUMPH
    SWIFTSURE
    PRİNCE GEORGE
    MAJECTIC
    VENGEANCE
    ALBLON
    CANOPUS
    CORNWALLIS
    _________&_________
    1913 yılında,padişah ABDÜLAZİZ döneminde Almanlar tarafından Türkler’e 40cm çapında bir top hediye edilmiştir.Nedeni Türklerin silah gereksinmelerinin kendilerinden karşılanmasıdır.Bu top 1915 yılında Çanakkale savaşında kullanılmış,(bir çavuş tarafından) top mermisi Inflexıble gemisinin bacasından içeri girerek geminin ağır yara almasına neden olmuştur.Gemi 570 kişilik mürettebatıyla batar.Bu top mermisi daha sonra hammadde olarak kullanılmak üzere bir kısmı kesilmiş(Kırıkkale silah fabrikasında)üzerinde Abdülaziz’in tuğrası olmasından dolayı kullanılmamıştır.
    __________&_________

    KARADA (GELİBOLU YARIMADASINDA ) SAVAŞ:
    Çanakkale Boğazını gemilerle geçemeyeceklerini anlayan İtilaf devletleri,GELİBOLU YARIMADASINI karadan geçmek üzere SEDDÜLBAHİR,ANAFARTALAR,ARIBURNU,ve CONKBAYIRINA çıkarma yaptılar.(NİSAN 1915)Anafartalar Grup Komutanı (19.Tümen)Mustafa Kemal,silah arkadaşları ve inançlı askerleri ile Çanakkale karadan da geçilemedi.(1916)
    ÇANAKKALE ZAFERİNİN SONUÇLARI:
    1)Rusya’daki Çarlık rejimi çöktü,Bolşevikler,ihtilalle yönetimi ele geçirdiler.Rejim yüzünden İngiliz ve Fransızlarla ters düştükleri için SAVAŞTAN ÇEKİLDİLER.(1917)
    2)İtilaf devletleri yalnız kaldı.Almanlar bir süre rahatladılar.
    3)Osmanlı Devleti yıkılmaktan bir süre kurtuldu.
    4)1.Dünya savaşı uzadı.
    5)Mustafa Kemal’in üstün taktik gücüyle zaferin kazanılması,O’NUN Türk milletinin Kurtuluş Savaşında önderi olmasını sağladı.Kuva-yi Milliye’ye zemin hazırladı.

    KANAL HAREKATI:
    Osmanlı Genelkurmayı,Almanların da etkisiyle İngilizlerin elinde bulunan SÜVEYŞ KANALI’NA bir saldırı düzenlediler.Kanal Harekatının nedenleri:
    1-Bu kanal Osmanlı Devleti tarafından alınırsa İngilizlerin en önemli sömürgeleri olan HİNDİSTAN,AVUSTRALYA ve YENİ ZELANDA ile bağlantısını kesmekti.Savaş boyunca buralardan hem asker hem de malzeme desteği alan İngiltere’nin durumu güçleşecekti.
    2-Süveyş Kanalı Osmanlıların eline geçerse İngilizleri Mısır’dan çıkarmak mümkün olabilirdi.
    1915 yılı başlarında kanal harekatına girişildi.Yapılan iki deneme de başarısızlıkla sonuçlandı.
    ________&________
    OSMANLI DEVLETİ-ARAPLAR ve İNGİLİZLER:
    İngilizler Osmanlı Devleti içinde yaşayan Arapları kışkırtıp onların yaşadıkları bölgeleri egemenlikleri altına almayı düşünüyorlardı.Yüzlerce yıl Osmanlı egemenliğinde askere bile alınmadan yaşayan Araplar,İngiliz casusları tarafından kışkırtıldılar.İngilizler hem GÜNEY IRAK’A hem de ADEN’E çıkarma yaptılar.Türk birlikleri hem İngiliz hem de Araplarla uğraşmak zorunda kaldılar.
    _________&________
    IRAK CEPHESİ:
    İngilizler,Basra (İran körfezi) körfezinden geçerek IRAK’a asker çıkardılar.Ancak ummadıkları bir direnişle karşılaştılar.KUT-ÜL AMARE denilen yerde İngiliz askerleri komutanları ile birlikte esir alındılar.Ağır yenilgilere uğradılar.(Kasım 1915-Nisan 1916)Ancak bu üstünlük kalıcı olmadı.Zengin petrol yataklarının bulunduğu Kuzey Irak’a vardılar.1918 yılı içinde de MUSUL BÖLGESİNİ tümüyle ellerine geçirdiler.
    İngilizlerin Irak cephesindeki amaçları:
    1-Irak petrollerini ele geçirmek,
    2-Türk kuvvetlerinin İran’a girmesini ve Hindistan’ı tehdit etmesini önlemek.
    _________&_________
    SURİYE-FİLİSTİN CEPHESİ:
    İngilizler,Türk orduları üzerindeki baskılarını arttırarak onları kuzeye çekilmeye zorlamışlardır.Araplar da İngilizlere büyük yardımlarda bulunmuşlardır.İngilizlerde kolay ilerleyememiş ancak 1918 yılında SURİYE’YE girebilmişlerdir.
    Suriye cephesindeki YILDIRIM ORDULARI GRUBUNA Alman generali LİMAN VON SANDERS komuta ediyordu.İngilizlere karşı başarılar sağlandı.Bu general,Mondros Ateşkes antlaşması gereğince komutanlıktan alındı,yerine Mustafa Kemal Paşa atandı.Suriye önlerinde önemli bir savunma hattı oluşturulmuşken Mustafa Kemal’de İstanbul’a geri çağrıldı.
    ________&________
    HİCAZ VE YEMEN CEPHESİ:
    Bu cephede Türk birlikleri, İngilizler ve Mekke Emiri ŞERİF HÜSEYİNLE mücadele ettiler.Arap yarımadasında pek çok yeri elden çıkarmak zorunda kalsalar da KUTSAL YERLERİ,Mondros Ateşkes Antlaşması imzalanıncaya kadar kahramanca savunup teslim etmediler.
    ________&________
    SAVAŞIN BİTİŞİ:
    Rusya’nın savaştan çekilmesi ile,Osmanlı Devleti,Almanya ve Avusturya-Macaristan,doğu cephelerinde uğraşmaktan kurtulmuş,İngiltere ve Fransa’ya karşı daha güçlü bir konuma gelmişlerdi.Savaşı kazanabileceklerini düşünmeye başladılar.Ancak bu umutları gerçekleşemedi.Çünkü Almanya;
    1-Askerlik bakımından güçlü ise DENİZLERE EGEMEN DEĞİLDİ.Avrupa’nın ortasında sıkışıp kalmış bir devletti.
    2-Hammadde ve insan gücü sınırlıydı.
    *** Bağlaşığı olan Avusturya-Macaristan’ın durumu da aynı idi.Bu devletin içinde pek çok SLAV’IN barınması durumunu güçleştiriyordu.
    *** 1915 yılında Almanya’nın yanında savaşa katılan BULGARİSTAN, Osmanlı Devletine malzemem yardımı yapılan YOL olması bakımından değeri vardı.
    *** Osmanlı Devleti,Almanya’nın en son ve en büyük bağlaşığı idi.Silah,cephane ve savaş malzemesi bakımından tamamıyle Almanya’ya bağlıydı.
    *** İngiltere ise DENİZLERE egemendi.Sömürgeleri dolayısıyle tükenmez HAMMADDE ve İNSAN GÜCÜNE sahipti.Ogünün şartları içinde yenilgiye uğraması mümkün görünmüyordu.
    Hammaddesi azaldığı için ekonomisi bozulan Almanya,düşmanlarını dize getirebilmek için DENİZALTI savaşına başvurdu.Denizaltılarını Almanlar geliştirmişti. İtilaf devletlerine malzeme taşıyan gemileri batırmaya başladılar.
    *** A.B.D’NİN DURUMU:
    Savaşın başında Avrupa sorunlarına karışmayarak tarafsızlığını ilan etmişti.Ancak Amerikan firmaları İtilaf devletlerine büyük ölçüde savaş malzemesi satıyorlardı.Bu durumu engellemek için Alman denizaltıları,Amerikan ticaret gemilerini batırmaya başladılar.Sivilleri taşıyan gemiler de batırılmaya başlandı.Bu durum Amerikan ekonomisine önemli ölçüde zarar verince 1918 yılı başlarında ABD savaşa girdi.Büyük bir Amerikan ordusu Avrupa’ya geldi.ABD’NİN katılması ile savaşın kaderi değişti.Taze,dinç ve çok iyi donatılmış Amerikan kuvvetleri İngiliz ve Fransız birlikleri ile birleşince Almanların Batı cephesi çöktü.Osmanlı birlikleri Suriye ve Irak’ta Almanya’dan yardım gelmeyince zor duruma düştüler.Dört devlet galip olan itilaf devletleri ile arka arkaya anlaşmalar imzalayarak savaştan çekildiler.
    _________&_________
    SAVAŞIN SONUÇLARI:
    1)İttifak devletleri savaşı kaybetti.(1918)
    2)Başta Avrupa olmak üzere dünyada birçok devletin sınırları yeniden çizildi.Birçok yeni devlet kuruldu.(POLONYA-ÇEKOSLOVAKYA-YUGOSLAVYA) İmparatorluklar yıkıldı.
    3)Yenen devletlerle yenilen devletler arasında barış antlaşmaları imzalandı.Bu antlaşmaların içerikleri PARİS BARIŞ KONFERANSINDA hazırlandı.
    4)A.B.D. Başkanı WİLSON savaşın bitiminde bir bildiri yayınladı.
    5)Yenen devletler,yenilen devletlere şartları çok ağır olan antlaşmalar imzaladılar.Bu devletler öç almak için fırsat kollamaya başladılar.Barışı sağlamak amacıyla kurulan MİLLETLER CEMİYETİ,İngiltere’nin tarafını tuttuğu için amacına ulaşamadı.2.DÜNYA SAVAŞININ temelleri atılmaya başladı.
    __________&__________
    WİLSON İLKELERİ:
    A.B.D.Cumhurbaşkanı WOODROW WİLSON kongrede 8 Ocak 1918’de verdiği demeçte barışın temel ilkeleri olarak 14 noktayı açıkladı.Önemlileri:
    Galip devletler,yenilen devletlerden toprak almayacak,
    Milletler kendi geleceklerine kendileri karar verecekler,
    Yenilen devletler tazminat ödemeyecekler,
    Türklerin çoğunlukta oldukları yerlerde Türk egemenliği tanınacak,
    Dünya’da barışı sağlayacak bir teşkilat kurulacak.(MİLLETLER CEMİYETİ)
    OSMANLI İMPARATORLUĞUNU İLGİLENDİREN MADDE (12.MADDE) : Osmanlı İmp.nun Türk olan kısımlarının egemenliği tanınacak.Ancak Türk olmaya milliyetlere MUHTAR gelişme imkanları verilecek.Çanakkale Boğazı devamlı olarak bütün milletleri gemilerine açık olacak ve bu durum milletlerarası garanti altına alınacak.
    __________&__________
    PARİS BARIŞ KONFERANSI:
    1.Dünya Savaşını bitiren barış antlaşmaları 32 devletin katıldığı bu konferansta hazırlandı.Ancak konferansın kararlarına 5 devlet (A.B.D.-İNG-FR-JAPONYA-İTALYA) hakimdi. En çok sözü geçen devletler ise İNGİLTER ve FRANSA idi.A.B.D.görünüşte barıştan yanaydı.Fransa’nın tek amacı,Almanya’nın bir daha başını kaldıramayacak duruma gelmesi idi.İngiltere de Alman donanmasını ortadan kaldırmak istiyordu.Japonya etkin bir rol oynayamadı.İtalya konferansta üvey evlat muamelesi gördü.
    __________&__________

    YENEN DEVLETLERLE YENİLEN DEVLETLER ARASINDA İMZALANAN ANTLAŞMALAR:
    1- VERSAİLLES (Versay): Almanya ile imzalandı.7Mayıs-28 Haziran1919
    Alman toprakları; Belçika,Fransa,Polonya,Danimarka arasında paylaşıldı.Bütün deizaşırı sömürgelerinden vazgeçti.Bu topraklar Milletler Cemiyetinin dolayısıyle İngiltere’nin kontrolüne girdi.33 Milyar dolarlık savaş tazminatı yüklendi.
    2- SAİNT-GERMAİN (Sen Jermen) : Avusturya ile imzalandı.10 Eylül 1919
    İtalya,Romanya,Yugoslavya,Polonya’ya toprak bıraktı.Toprakları 576 bin kilometre kareden, 84 bin’e,nüfusu 50 milyon’dan 7 milyona düştü.
    3- NEUİLLY (Nöyyi) : Bulgaristan ile imzalandı. 27 Kasım 1919
    Romanya,Yunanistan,Yugoslavya’ya toprak verdi. EGE DENİZİ ile BAĞLANTISI kesildi.Deniz ve hava kuvvetleri ortadan kaldırıldı.Mecburi askerlik diğer yenik devletlerde olduğu gibi kaldırıldı.
    4- TRİANON (Triyanon) : Macaristan ile imzalandı. 4 Haziran 1920
    En son bu devletle antlaşma imzalandı.Çekoslovakya,Yugoslavya,Romanya ve Avusturya’ya toprak bıraktı.330 bin kilometre olan toprakları 92 bin’e düştü.Nüfusu 22 milyondan 7,5 milyona düştü.
    5- SEVRES (Sevr) : Osmanlı Devleti ile imzalandı. 10 Ağustos 1920
    Anadolu’nun paylaşılması konusunda galip devletler kendi aralarında anlaşmadıkları için geç imzalanmış,Osmanlı Devletinin toprakları bu antlaşma ile İngiliz,Fransız,Yunanlılar ve İtalyanlar arasında paylaşıldı.Uygulanmadığı için ÖLÜ DOĞMUŞ BİR ANTLAŞMADIR.
    __________&_________

    ÖLÇME-DEĞERLENDİRME SORULARI:
    1)1.Dünya Savaşında gruplaşmalar nasıl oldu?Savaş başladıktan taraflara hangi devletler sonradan katıldı?
    2)İtalya,niçin taraf değiştirdi?
    3)19.yy Avrupa’sını iki önemli olay nedir?
    4)Fransız İhtilalinin sonucunda dünya’ya yayılan önemli ilkeler nelerdir?Bunlardan MİLLİYETÇİLİK akımı niçin çok uluslu devletleri etkilemiştir?
    5)Sömürgecilik nedir,hangi olayın sonucunda hangi nedenlerle ortaya çıkmıştır?
    6)1.Dünya Savaşının nedenleri nelerdir?
    7)“PANİSLAVİZM “ PROPAGANDASI nedir,hangi devlet,niçin ortaya atmıştır? Bu propaganda hangi devletlerin aleyhine olmuştur?
    8)1.Dünya Savaşında Almanya ve İngiltere niçin aynı grupta yer alamazdı?
    9) “ “ “ “ Avusturya-Macaristan ve Rusya niçin aynı grupta yer alamazdı?
    10) “ “ “ “ Almanya ve Fransa niçin aynı grupta yer alamazdı?
    11)İttifak devletleri ve İtilaf devletleri hangi yıllarda oluşmuştur?Almanya ve İtalya sömürgeleşmeye niçin geç girmişlerdir?
    12)1.Dünya Savaşının görünürdeki nedeni nedir?Hangi devletler başlatmıştır?
    13)İtilaf devletleri,Osmanlı Devletinin savaşa girmesini niçin istemiyorlardı,Osmanlı Devletinin savaşa girmemesi için hangi vaatlerde bulundular?
    14)Almanya ,Osmanlı Devletinin kendi yanında savaşa girmesini niçin istiyordu?
    15)İttihat ve Terakki Partisi hangi yıllar arasında Osmanlı Hükümeti olarak ülkeyi yönetti?İttihat ve Terakki Hükümeti,Osmanlının niçin Almanya’nın yanında savaşa girmesinin istiyordu?
    16)Almanya,1.Dünya savaşını niçin kazanamaz,İngiltere bu savaşı neden kazanırdı?
    17)Osmanlı Devleti,1.Dünya Savaşına nasıl girdi?
    18)Osmanlı Devleti,savaşa girdikten sonra hangi cepheler açıldı? Ana,yardımcı ve müttefiklerimize yardım amacıyla hangi cephelerde savaşıldı?
    19)Kafkas cephesinde kimlerle savaşıldı?Sarıkamış bozgununun nedenleri nelerdir,hangi illerimiz elimizden çıkmıştır?
    20)Mustafa Kemal’in Kafkas cephesindeki rolü nedir,buradaki başarısından sonra hangi rütbeye yükseltilmiştir?

    21)Kafkas cephesi hangi antlaşmalar ile kapandı? Hangi illerimizi Rusya’dan geri aldık?Bu iller hangi antlaşma ile elimizden çıkmıştı?
    22) Çanakkale cephesinin açılma nedenleri nelerdir?Bu cephede kimlerle savaştık?(İngiliz sömürgelerinden katılan askerler de dahil)
    23)18 Mart 1915’te denizde başarı nasıl kazanıldı?
    24)Çanakkale’yi denizden geçemeyen İtilaf devletleri kuvvetleri Gelibolu yarımadasında nerelere çıkarma yaptılar?
    25)Çanakkale Savaşında Mustafa Kemal’in emrine hangi birlikler verildi?Mustafa Kemal,savaşı nereden yönetti?
    26) İngiltere ve Fransa’nın,Rusya ile bağlantı kurması Çanakkale Boğazından başka nereden yapılabilirdi;niçin yapılamadı?
    27)Mustafa Kemal,Çanakkale ve Suriye-Filistin cephelerinde hangi Alman generalinin komutası altındaydı?
    28)Mustafa Kemal,Çanakkale Savaşında askerlerine hangi emri vermiştir?
    29)Çanakkale Savaşlarında tamamıyle şehit olan birliğimiz hangisidir?
    30)Çanakkale Savaşı,Rusya’daki rejim değişikliğine nasıl neden oldu?Rusya savaştan niçin çekildi?
    31)Çanakkale Savaşındaki Mustafa Kemal’in Kurtuluş Savaşında ulusunun önder olarak kabul etmesindeki rolü nedir?
    32)Çanakkale Savaşının diğer sonuçları nelerdir?
    33)Kanal Harekatını hangi devletler,niçin açtılar?Sonucu ne oldu?
    34)Irak cephesinin açılmasında İngiltere’nin amacı nedir?İngiliz birlikleri nerede yenilgiye uğramışlardır?
    35)İngilizler,Osmanlı egemenliğindeki Arapları niçin kışkırttılar?
    36)Mondros Ateşkes antlaşması imzalandığı sırada Türk birlikleri nerede İngilizlere karşı savunma hattı oluşturmuşlardı?(Kimin komutasında)
    37)Hicaz ve Yemen cephesinde kimlere karşı niçin savaşıldı?
    38)A.B.D.1.Dünya Savaşına nasıl girdi?
    39)1.Dünya Savaşı nasıl bitti,savaşın sonuçları nelerdir?
    40)1.Dünya Savaşından sonra dünyada barışı korumak için hangi teşkilat kuruldu,bu teşkilat 2.Dünya Savaşının çıkmasını niçin önleyemedi?
    41)A.BD.Cumhurbaşkanı,savaşın bitiminde yayınladığı bildiri ile Wilson ilkelerinde nelerden söz etti?Bu ilkelerden Osmanlı Devletini ilgilendiren madde ve içeriğini açıklayınız?
    42)1.Dünya Savaşını bitiren antlaşmalar nerede hazırlanmıştır?Hangi devletle hangi antlaşma imzalanmıştır?
    43)1.Dünya Savaşının bitiminde hangi yeni devletler kurulmuştur?Bu devletler,hangi yenik devletlerden toprak almışlardır?

  • son osmanlı mebusan meclisinin açılması

    SON OSMANLI MEBUSAN MECLİSİ’NİN AÇILMASI
    Gerek kongrelerin ilgili kararları, gerekse Mustafa Kemal ile yakın arkadaşlarının çabaları sonunda, Osmanlı Parlamentosu (Ayan Meclisi (senato) ve Meclis-i Mebusan (Millet Meclisi) 12 Ocak 1920 günü İstanbul’da açıldı.

    Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyetlerinin seçip gönderdikleri üyeler, kısa zamanda İstanbul Meclisinde her bakımdan üstünlük sağlayıp söz sahibi oldular. Ne var ki, bir yandan Padişah, diğer yandan işgal kuvvetleri bu meclislerin varlığını kendi politika ve amaçlarına uygun bulmuyorlardı. Mustafa Kemal de bu meclislerin sürdürülemeyeceği inancındaydı. Ancak, o günkü koşullar altında mutlaka açılmaları gerekiyordu.

    Milli iradeye dayanarak kurulan meclis ne yazık ki uzun süre yaşayamadı. 16 Mart 1920’de İstanbul’un işgali ve bazı mebusların toplanması üzerine meclis üyeleri 18 Mart 1920’de çalışmalarına ara verdiler. Padışah 11 Nisan 1920’de yayınladığı bir irade ile bu meclisi kapattı.
    1920’de İstanbul’un işgali ve bazı mebusların toplanması üzerine meclis üyeleri 18 Mart 1920’de çalışmalarına ara verdiler. Padışah 11 Nisan 1920’de yayınladığı bir irade ile bu meclisi kapattı.

  • kuvay-i milliye

    KUVAY-I MİLLİYE
    Kuvay-i Milliye, Yunanlıların İzmir’i işgal etmeleri ve Anadolu’da ilerlemeleri üzerine kurulan ve düşmana karşı savaşan kuruluşlardı. Kuvay-i Milliye birlikleri, düzenli ordu kurulana dek, Kurtuluş Savaşında çete ve silahlı savunma kuruluşları olarak büyük yararlılıklar gösterdi. Kuvay-i Milliye adı, önceleri İzmir bölgesinde bulunan ve silahlı direnişçilere verildiği halde sonraları bütün milli hareketi kapsayacak şekilde kullanıldı.

    Kuvay-i Milliye işgalcilere karşı halkın tepkisi sonucu kurulmuştu. Kuvay-i Milliyenin amacı hiçbir devletin ve milletin egemenliğini kabul etmeyen, milletin kendi bayrağı altında özgür ve bağımsız yaşamasıydı. Bölgesel mahiyeti yanı sıra sivil bir yönetim altında savaşan kişilerden oluşuyordu. İzmir Bölgesinin efeleri, güneydoğu bölgesinin çeteleri Kuvay-i Milliyeciler idi. Milli mücadelenin başında milletçe bir direnme hareketi olarak ortaya çıkmış olan bu bölgesel kuruluşlar, daha sonra TBMM’nin kurulması ile birleştirilmiş ve I. İnönü Savaşı sırasında da bütünü ile birlikte düzenli orduya dönüşmüştür.

  • fransız ihtilali ve 19. yüzyılda osmanlı devleti ile ilgili sorular

    FRANSIZ İHTİLALİ ve OSMANLI DEVLETİNİN 19.YY.İLE İLGİLİ ÖLÇME-DEĞERLENDİRME SORULARI:
    1)Fransız İhtilalinin nedenleri nelerdir?
    2)Fransız İhtilalini hangi devletler ile hangi belgeler etkiledi?
    3)Fransız İhtilalinin sonucunda insan hakları ile ilgili hangi belge imzalanmıştır?
    4)Fransız İhtilalinin tarihini ve bu tarihte Osmanlı tahtında hangi padişahın olduğunu yazınız.
    5)Fransız İhtilalinin sonucunda önce Fransa’da daha sonra tüm dünyaya yayılan ilkeler nelerdir?
    6)Milliyetçilik ilkesi,Osmanlı Devletini nasıl etkilemiştir?
    7)Milliyetçilik ilkesinin etkisiyle,Osmanlı Devletinde ilk önce hangi devlet ayaklanmış,önce hangisi bağımsızlığını kazanmıştır?
    8)Osmanlıdan ilk kez hangi antlaşma ile hangi devlet ayrıcalık elde etti? (Osmanlıya bağlı olanlardan)
    9)Sırp isyanının nedenleri nelerdir?Sırplar hangi antlaşma ile özerk,hangi antlaşma ile bağımsız oldular?
    10)Yunan isyanının nedenleri nelerdir? Yunanlılar hangi devletle yapılan,hangi antlaşma ile bağımsızlıklarını kazandılar?
    11)Avrupa devletleri Yunan isyanın niçin desteklediler?
    12)Osmanlı devletinin ,Mora’daki Rum ayaklanmasını bastırmak için M.Ali Paşadan yardım istemesine niçin karşı çıktılar?
    13)NAVARİNDE Osmanlı donanması hangi devlet tarafından,niçin yakıldı?
    14)Mısır valisi M.Ali Paşa Osmanlı devletine karşı niçin ayayklandı?Osmanlı Devleti bu ayaklanmaya karşı hangi devletten yardım istedi?
    15)Mısır valisi M.Ali Paşa ile hangi devletlerin araya girmesi ile hangi antlaşma imzalandı?Şartları nelerdir?
    16) 2.Mahmut,Kütahya antlaşmasına rağmen niçin Rusya ile Hünkar iskelesi antlaşmasını imzaladı?Bu antlaşmanın şartları nelerdir?
    17)Hünkar iskelesi antlaşmasının önemi nedir?
    18)Hünkar İskelesi antlaşması hangi sorun üzerine imzalanmıştır?İngilter ve Fransa bu antlaşmaya niçin karşı çıkmıştır?
    19)Mısır sorunu nasıl Boğazlar sorununa dönüşmüştür?
    20)Nizip savaşının nedeni nedir,Mısır sorunu,hangi devletlerin katılımı ile nasıl çözümlenmiştir?
    21) Mısır sorununda İngiltere ve Fransa nasıl bir siyaset izlemişlerdir?
    22)İkinci kez niçin hangi devletlerin katılımı ile 2. Londra antlaşması imzalanmıştır?Bu antlaşmada İngiltere’nin kazancı ne olmuştur?
    23)Boğazlarla ilgili ilk uluslararası antlaşma hangisidir?
    24)Kırım savaşının nedenleri nelerdir?
    25)Kırım savaşında hangi devletler niçin Osmanlı devletinin yanında oldular?
    26)Sinop baskınının nedeni nedir?Donanmamız kaçıncı kez yakılmıştır?
    27)İtalya’daki Piyemonte devleti niçin Kırım SAVAŞINDA Osmanlı Devletinden yana oldu.?
    28)Paris antlaşması hangi devletle hangi savaşın sonucunda imzalandı?
    29)Paris antlaşmasının şartları nelerdir?
    30)Osmanlı devletinin İLK KEZ AVRUPA DEVLETİ sayıldığı ancak topraklarının Avrupa devletlerinin garantisi altına alındığı antlaşma hangisidir?
    31)Osmanlı devleti Kırım savaşında niçin Rusya gibi yenik sayıldı?
    32)Osmanlı hangi savaş sırasında,hangi devletten ilk kez borç para aldı?Neye neden olmuştur?
    33)1877-78 Osm-Rus savaşının nedenleri nelerdir?
    34)Panislavizm nedir? Hangi devlet,niçin ortaya atmıştır?
    35)Panislavizm hareketi,hangi devletleir niçin etkiledi?
    36)Osmanlı Devleti 1.Meşrutiyeti niçin ilan etti?
    37)1877-78 Osm-Rus savaşının sonucunda yapılan AYASTEFANOS ANT.niçin hangi devletler tarafından kabul edilmedi?Yerine hangi antlaşma imzalandı?
    38)Berlin Ant.ile Osmanlıya bağlı hangi uluslar bağımsızlıklarını kazandılar?
    39)93 Harbinden sonra Osmanlının hangi toprakları,hangi devletler tarafından işgal edildi?
    40)2.Mahmut askeri alanda hangi yenilikleri yaptı?
    41)“ “ devlet yönetiminde hangi yenilikleri yaptı?
    42) “ “ eğitim alanında “ “ “ “?
    43)Sened-i İttifak,hangi padişah döneminde kimlerle yapılmıştır?
    44)AYAN nedir?
    45)Osmanlı Devletinin 19.yy.da yaptığı demokratikleşme hareketleri nelerdir?Hangi padişahlar döneminde olmuşlardır?
    46)19.yy. Demokratikleşme hareketlerinin tarihleri nelerdir?
    ______ & ______

  • 19. yüzyılda osmanlı devleti

    19.YY.DA OSMANLI DEVLETİ:
    FRANSIZ İHTİLALİ VE OSMANLI DEVLETİNE ETKİLERİ:
    FRANSIZ İHTİLALİNİN NEDENLERİ:
    Fransa’nın MUTLAKİYETLE yönetilmesi.Ülkede eşitlik ve özgürlüğün olmaması,kralın sarayda lüks yaşam sürmesi,halktan zorla ağır vergilerin alınması,halkın tepkilerine yol açtı.
    17.yy.da İngiltere’de HAKLAR BİLDİRGESİNİN kabulü ve İngiltere’de MEŞRUTİYETİN kurulması,Amerika’da BAĞIMSIZLIK BEYANNAMESİNİN kabulü gibi olaylar Fransızları etkiledi.
    Fransız aydınlarının yazdıkları yazılarla,halkı aydınlatıp krala karşı kışkırtmaları,
    Fransa’da halk soylular,rahipler,burjuvalar ve köylüler gibi sınıflara ayrılmıştı.Bu sınıflar HAK ve ÖZGÜRLÜKLER bakımından büyük eşitsizlikler vardı.
    Fransa’nın 18.yy.da katıldığı savaşlar ve gereksiz harcamalar devletin ekonomisini bozmuş,bu nedenle vergiler arttırılmıştı.
    &
    FRANSIZ İHTİLALİNİN SONUÇLARI:
    Fransız İhtilali 1789’da başladı.Halkın ayaklanması başarıya ulaştı.Toplanan meclis bir ANAYASA hazırladı.Böylece Fransa’da MEŞRUTİYET (kral+meclis+anayasa) yönetimi kuruldu.
    Fransız İhtilalinin sonunda imzalanan İNSAN ve YURTTAŞLIK HAKLARI BİLDİRGESİ ile halka verilen özgürlükler ve haklar daha sonra başka devletler tarafından da benimsendi.
    İnsan hakları ANAYASA ile GÜVENCE altına alındı.
    Fransız İhtilaliyle; HÜRRİYET( özgürlük),EŞİTLİK,ADALET,MİLLİYETÇİLİK akımları ortaya çıktı.Bu akımlar Fransa’dan bütün dünyaya yayıldı.
    Milliyetçilik akımının etkisiyle çok uluslu devletler parçalandı.ULUS EGEMENLİĞİNE DAYALI YÖNETİMLER kuruldu.( İmparatorluklar/ İçinde birden çok devleti barındıran büyük devletler) ( Milliyetçilik: Bir ulusun imparatorluklardan kurtularak,bağımsızlığını kazanıp kendi devletini kurmasıdır.)
    &
    FRANSIZ İHTİLALİ OSMANLI DEVLETİNİ NASIL ETKİLEDİ?
    ***** Fransız ihtilali ile dünyaya yayılan MİLLİYETÇİLİK AKIMI,bütün çok uluslu devletler gibi Osmanlı İMP.etkilemiş,Osmanlı içindeki devletler,İngiltere,Fransa gibi Avrupa devletleri ve Rusya tarafında kışkırtılmışlar,bağımsız olmak için ayaklanmışlardır.Önce SIRPLAR,daha sonra Yunanlılar Osmanlı Devletine karşı bağımsız olmak için ayaklandılar.İlk önce Yunanistan bağımsızlığını kazandı:
    &
    SIRP İSYANI:
    Nedenleri:
    Milliyetçilik düşüncesi ile kendi devletlerini kurmak istemeleri
    Avusturya,Rusya ve Fransa’nın,Osmanlıyı parçalamak için Sırpları kışkırtmaları
    Sırp topraklarının Osmanlı-Avusturya savaşlarında savaş alanı olması halkın huzurunu bozdu
    Sırbistan’da görev yapan yeniçerilerin sorumsuzca davranmaları.
    &
    Sonuçları:
    Sırplar,1804 yılında bu nedenlerle isyan başlattılar.Osmanlının Rusya ile yaptığı BÜKREŞ/ 1812 Ant. İle bazı haklar elde ettiler. Osmanlı’dan ayrıcalık elde eden ilk ulus oldular.
    Yine bir Osmanlı-Rus Antlaşması olan 1829/ EDİRNE Ant. İle ÖZERK bir eyalet oldular.Sadece dış işlerinde Osmanlı’ya bağlı kaldılar.
    Osmanlı-Rus antlaşması olan 1878/ BERLİN ANTLAŞMASI ile TAM BAĞIMSIZ devlet oldular.( Sırplar,Rusya’nın yardımı ile bağımsızlıklarını elde etmişlerdir.)

    YUNAN İSYANI:
    Nedenleri:
    Rumlar,Osmanlı egemenliğinde MORA ve çevresindeki adalarda yaşayan ticaretle zenginleşmiş bir azınlıktı.
    Milliyetçilik düşüncesi Rumları da etkilemişti.Amaçları,BİZANS İMP. Yeniden kurmak ve Yunanistan’ın bağımsızlığını sağlamaktı.Bunun için cemiyetler kurup okullar açtılar.
    Avrupa devletleri bu isyanı desteklediler.Rumlarla aynı dindendiler ve onlara Yunan uygarlığını yaratanların torunları olarak bakıyorlardı.Osmanlı da parçalanmış olacaktı.
    &
    İSYANIN SONUÇLARI:
    İsyan MORA’DA 1821 yılında başladı.Osmanlı Devleti bu isyanı bastırabilmek için Mısır valisi Mehmet Ali Paşa’dan yardım istedi.İsyan bastırıldı.
    Avrupalı devletler işe karıştı.Çünkü DOĞU AKDENİZDE Mehmet Ali Paşa gibi güçlü bir vali çıkarlarına tersti.Bu nedenle İngiltere,Fransa ve Rusya Yunanistan’a bağımsızlık verilmesini istediler.Osmanlı Devleti bu durumu içişlerine karışma olarak kabul edip,reddettiği için NAVARİNDE Osmanlı donanması bu devletler tarafından yakıldı.( Donanmanın,İnebahtı ve Çeşme’den sonra 3.yakılışı)
    Bu olaydan sonra İngiltere ve Fransa Osmanlı Devleti ile ilişkilerini kestiler.Rusya Osmanlı Devletine savaş açtı.Osmanlı ordusu yenildi.Rusya ile 1829/ EDİRNE Ant. İmzalandı.Bu antlaşma ile YUNANİSTAN BAĞIMSIZ oldu.( Sırbistan’da ÖZERK oldu)
    *****Yunanistan,Osmanlı ülkesinde ilk bağımsızlığını kazanan ulustur.
    _________&________

    MISIR SORUNU:
    Osmanlı Devletinin Mısır valisi Mehmet Ali Paşa,Fransa’nın yardımları ile ordu ve donanmasını güçlendirmişti.Mehmet Ali Paşa Mora’da Rumların ayaklanmasında Osmanlı Devletine yardımcı olmuş,yardımına karşılık MORA ve GİRİT valiliklerini istemişti.Padişah 2.MAHMUT bu isteği kabul etmedi.Mehmet Ali Paşa SURİYE’Yİ alarak,KONYA’YA kadar ilerledi.Osmanlı Devleti Rusya’dan yardım istedi.Rusya bu yardımı kabul etti.
    *****ÖNEMLİ: Mısır iç sorun iken,DIŞ SORUN HALİNE GELDİ.
    Rusya,İstanbul’a bir donanma gönderdi.Rusya’nın BOĞAZLARI ELE GEÇİRMESİNDEN korkan İngiltere ve Fransa araya girerek Mehmet Ali Paşa ile Osmanlı Devletini barıştırarak KÜTAHYA ANTLAŞMASINI imzalattılar.
    KÜTAHYA ANTLAŞMASI:1833 ( Osmanlı Devleti& Mehmet Ali Paşa)
    Mehmet Ali Paşa’ya Mısır ve Mora valiliklerine ek olarak SURİYE VALİLİĞİ verildi.
    Oğlu İbrahim Paşa’ya CİDDE valiliği ve Adana çevresinin vergilerini toplama hakkı verildi.
    &
    BOĞAZLAR SORUNU:
    Osmanlı Devleti Kütahya Antlaşmasına rağmen Mehmet Ali Paşa’ya güvenemedi.2.MAHMUT,Rusya ile dostluk ve yardım antlaşması imzaladı.
    Rusya ile HÜNKAR İSKELESİ ANT.imzalandı.(1833)Bu antlaşmaya göre:
    Herhangi bir saldırı karşısında Rusya 0smanlı Devletine yardım edecekti.
    Rusya savaşa girecek olursa Osmanlı Devleti,BOĞAZLARI kapatacaktı.
    *****ÖNEMLİ: Osmanlının Boğazlarla ilgili BAĞIMSIZ OLARAK imzaladığı SON ANTLAŞMADIR.Bundan sonra Boğazlar DIŞ SORUN haline gelecek ve başka devletlerde boğazlarla ilgili konularda karar vereceklerdir.Hünkar İskelesi Antlaşması Rusya ile imzalana ikinci dostluk antlaşmasıdır.Boğazlar da MISIR SORUNU nedeniyle ULUSLAR ARASI SORUN haline gelmiştir. ( Savaş zamanı Boğazların kapatılacak olması İNGİLTERE ve FRANSA’NIN çıkarlarına ters düştüğü için Mısır sorunu,uluslar arası Boğazlar sorununa dönüşmüştür.)

    **NİZİP SAVAŞI ve MISIR SORUNUNUN ÇÖZÜMÜ:
    M.Ali Paşanın Osmanlı Devletine vergisini vermemesi ve bağımsızlığını ilan etmesi üzerine savaş yeniden başladı.NİZİP SAVAŞINDA Osmanlı ordusu yenildi.(1839) Bu sırada 2.Mahmut öldü.ABDÜLMECİT padişah oldu.
    Rusya’nın HÜNKAR İSKELESİ Antlaşmasına dayanarak Osmanlı’ya yardım göndermesini çıkarlarına aykırı gören Avrupalı devletler harekete geçerek LONDRA KONFERANSINI (1840) topladılar.Bu konferansa İNGİLTERE,AVUSTURYA,RUSYA ve PRUSYA katıldı.M.Ali Paşa bu konferansta alınan kararları kabul etmedi.Fransa’nın desteği ile direnmeye devam etti.Üzerine gönderilen kuvvetlerden sonra şartları kabul etti.Konferansın şartları:
    MISIR,OSMANLI DEVLETİNE BAĞLI KALMAK KOŞULU İLE,YÖNETİMİ MEHMET ALİ PAŞA ve ÇOCUKLARINA BIRAKILDI.
    ŞAM(SURİYE),ADANA ve GİRİT VALİLİLERİ YENİDEN OSMANLI DEVLETİNE BAĞLANACAKTI.
    SONUÇ: *****MISIR SORUNU AVRUPALI DEVLETLERİN ARAYA GİRMESİ İLE ÇÖZÜMLENMİŞTİR.( Mısır sorununda İngiltere ve Fransa’nın çıkarları çatıştığı için ayrı siyasetler izlemişler,Fransa M.Ali Paşa’dan yana olmuştur.)
    ___________ & ___________

    BOĞAZALARIN ULUSLARI BİR STATÜ KAZANMASI:
    BOĞAZLAR SÖZLEŞMESİ-LONDRA ANTLAŞMASI (1841)
    Hünkar İskelesi Antlaşmasının 8 yıllık süresi dolunca Avrupalı devletler RUSYA’NIN BOĞAZLARDAKİ AYRICALIKLARINA SON VERMEK İÇİN İKİNCİ KEZ LONDRA KONFERANSI düzenlediler.İKİNCİ LONDRA KONFERANSINA: İngilter,Rusya,Avusturya,Prusya ve Fransa katıldı.Bu antlaşmaya göre:
    BOĞAZLAR,OSMANLI DEVLETİNİN EGEMENLİĞİNDE KALACAKTI.
    BARIŞ ZAMANINDA BOĞAZLARDAN HİÇBİR YABANCI SAVAŞ GEMİSİ GEÇMEYECEKTİ.
    SONUÇ: ******Avrupalı devletlerin istekleri doğrultusunda Osmanlı Devleti Boğazlardaki egemenliğine yeniden kavuşmuş,RUSYA’NIN BOĞAZLAR ve DOĞU AKDENİZ’DE EGEMENLİK KURMASI ENGELLENMİŞTİR.
    *****1841 LONDRA ANTLAŞMASI, BOĞAZLARLA İLGİLİ İLK ULUSLAR ARASI ANTLAŞMADIR.
    ___________ & ____________

    KIRIM SAVAŞI ( 1853-1856 OSM-RUS SAVAŞI)
    NEDENLERİ:
    Rusya’nın Osmanlı Devleti üzerindeki emelleri.Hünkar İskelesi Antlaşması ile sağladığı ayrıcalıkları yeniden elde etme isteği.
    Rusya’nın İngiltere’ye Osmanlı Devletini paylaşma teklifini götürmesi ve bu teklifin İngilter tarafında reddedilmesi.
    Rusya’nın Küçük Kaynarca antlaşması ile ORTODOKSLAR üzerinde elde ettiği hakları genişletmek istemesi.İngiltere ve Fransa ÇIKARLARINA TERS düştüğü için Osmanlı Devletinden yana oldular.
    &
    SİNOP BASKINI ve KIRIM SAVAŞI:
    Rusya’nın EFLAK ve BOĞDANI işgal etmesi üzerine Rusya’ya savaş açıldı.
    AVUSTURYA, Balkanlardaki çıkarları nedeniyle OSMANLI DEVLETİNİN yanında yer aldı ve Rusya’dan Eflak Boğdan’ı geri aldı.
    * LONDRA ANTLAŞMASINI tanımayan İngiltere ve Fransa donanmaları ÇANAKKALE BOĞAZINI geçtiler. Bu duruma kızan Rusya, Osmanlı filosunu SİNOP BASKININDA YAKTILAR.( 3. yanışı)
    İngiltere ve Fransa Osmanlı Devleti ile anlaşarak birlikte RUSYA’YA savaş ilan ettiler.İtalya’daki PİYEMONTE DEVLETİ DE ( SARDUNYA) katıldı.4 devlet KIRIM SAVAŞINDA RUSYA’YI AĞIR BİR YENİLGİYE UĞRATTILAR.MALAKOF ve SİVASTOPOL kalelerini kaybeden Rusya barış istedi.( ***PİYEMONTE HÜKÜMETİNİN katılma amacı İtalya’da birliği sağlayabilmek için Fransa’dan destek almaktı.)
    &
    KIRIM SAVAŞININ SONUCU ve PARİS ANTLAŞMASI (1856):
    Kırım savaşından sonra OSMANLI DEVLETİ,RUSYA,İNGİLTERE,FRANSA,AVUSTURYA,PRUSYA ve PİYEMONTE Hükümetlerinin katılımı ile PARİS KONFERANSI toplandı ve sonucunda PARİS ANTLAŞMASI imzalandı.Bu konferansta Osmanlı Devletinin ilan ettiği ISLAHAT FERMANI okundu.( Osmanlı Devleti PARİS ANT.Osmanlı Devletinin iç işlerine karışılacak bir madde koydurmamak için bu fermanı ilan etmişti.)
    PARİS ANTLAŞMASININ ŞARTLARI1856:
    Osmanlı Devleti AVRUPA DEVLETİ sayılacak,Avrupa devletler hukukundan yararlanacaktı,
    Osmanlı Devletinin TOPRAK BÜTÜNLÜĞÜ Avrupalı devletlerin GARANTİSİ ALTINA GİRECEKTİ.(****** Osmanlı Devleti İLK KEZ BİR AVRUPA DEVLETİ sayıldı,ancak topraklarının bütünlüğü Avrupa devletlerinin garantisi altına girince GÜÇSÜZLÜĞÜ belgelendi.)
    Karadeniz’de hiçbir devletin donanması olmayacaktı,
    Osmanlı Devleti ve Rusya aldıkları yerleri geri vereceklerdi,
    Boğazlar konusunda,BOĞAZLAR SÖZLEŞMESİ geçerli olacaktı.
    &
    PARİS ANTLAŞMASININ ÖNEMİ ve ÖZELLİKLERİ:
    Osmanlı Devletinin 19.yy.da imzaladığı son kazançlı antlaşmadır.
    Rusya’nın Osmanlı Devleti üzerindeki emelleri geçici bir süre ertelendi.
    Boğazları kapanması ile İngiltere ve Fransa’nın Akdeniz’deki güvenlikleri sağlandı.
    Osmanlı Devletinin güçsüz olduğu belgelendi.
    Osmanlı devleti iç işleri ile ilgili Islahat Fermanını ilan etmek zorunda kaldı.
    Osmanlı Devleti de Karadeniz’de gemi ve tersane bulundurayamayacak olması Rusya gibi yenik sayılması anlamına gelmekteydi.
    &
    ******OSMANLI DEVLETİ İLK KEZ KIRIM SAVAŞI SIRASINDA İNGİLTEREDEN BORÇ PARA ALMIŞ (1854),daha sonra arkası gelmiş DUYUN-U UMUMİYE’YE NEDEN OLMUŞTUR.
    _____ & _____

    1877-1878 OSMANLI-RUS SAVAŞI ( 93 HARBİ)
    NEDENLERİ:
    Rusya,Paris antlaşmasının Karadeniz’le ilgili olan maddesini tanımadığını açıkladı.
    Rusya,Osmanlı devletini parçalamak için “PANİSLAVİZM” hareketini başlattı.
    PANİSLAVİZM NEDİR? Balkanlarda yaşayan SLAV IRKINDAN olanları bir bayrak altında toplamak.( slav birliği)( Bu hareket egemenliği altında birçok SLAV’IN yaşadığı Osmanlıyı etkilediği gibi, topraklarında birçok slav barındıran AVUSTURYA-MACARİSTANI DA etkiledi.Rusya ile ters düştüler.)
    PANİSLAVİZM hareketinin etkisiyle Balkanlarda ayaklanmalar çıktı.Bu ayaklanmaları görüşmek üzere 1876’da İSTANBUL KONFERANSI toplandı.Konferansa Osmanlı,İngiltere,Rusya,Avusturya,Fransa,Almanya katıldı.( Bu konferans toplandığı gün Osmanlı Devleti iç işlerine karışılmasını engellemek için 1.MEŞRUTİYETİ ilan etti.( Jön Türkler’in etkisiyle)
    93 HARBİ (1877-78 OSM-RUS SAVAŞI)
    1876 İstanbul konferansında BOSNA,HERSEK ve BULGARİSTAN’IN ÖZERK olması istendi.Osmanlı Devleti kabul etmedi.Rusya,Osmanlı devletine savaş açtı.(1877)
    Rusya,Doğu Anadolu’da ERZURUM’A kadar ilerledi.Balkanlarda,GAZİ OSMAN PAŞA’NIN ***PLEVNE SAVUNMASINI geçerek EDİRNE’Yİ ele geçirdi.Osmanlı Devleti barış istemek zorunda kaldı. 1878 AYASTEFANOS ( Yeşilköy) ANT.imzalandı.Avrupalı devletler “BULGARİSTAN’IN BAĞIMSIZLIĞINI SAĞLAYAN maddesine karşı çıktıkları için bu antlaşma iptal oldu,yürürlüğe girmedi.Çünkü bu madde Rusya’nın AKDENİZE İNMESİNİ SAĞLAYACAKTI.
    Berlin’de Avrupalı devletlerin katılımıyla Ayastefanos Ant. Maddelerinde küçük değişiklikler yapılarak BERLİN ANT.imzalandı.
    BERLİN ANTLAŞMASININ ŞARTLARI:
    SIRBİSTAN,KARADAĞ ve ROMANYA Osmanlı’dan ayrılarak BAĞIMSIZ OLDU.
    BULGARİSTAN,OSMANLI DEVLETİNE bağlı bir PRENSLİK OLDU.
    *****KARS,ARDAHAN ve BATUM ,Ruslar’a bırakıldı.
    BOSNA,HERSEK’İN yönetimi AVUSTURYA’YA BIRAKILDI.
    ÖNEMLİ: Avrupa’lı devletler kendi çıkarları için Rusya’ın AKDENİZE inmesini engellemişler ancak yine Rusya’yı kullanarak Osmanlı Devletini PARÇALAMIŞLARDIR.
    Birden fazla devlet Osmanlıdan koparak bağımsızlığını kazandığı için BERLİN ANTLAŞMASI,Osmanlı Devletinin DAĞILMA SÜRECİNDE ÖNEMLİ BİR AŞAMADIR.
    _________ & _________
    1877-1878 OSM-RUS SAVAŞINDAN SONRA KAYBEDİLEN TOPRAKLAR:
    1)- 1878’ de İNGİLTERE,KIBRIS’A YERLEŞTİ.
    2)- 1881’de FRANSA, TUNUS’U İŞGAL ETTİ.
    3)- 1882’de İNGİLTERE,MISIR’I İŞGAL ETTİ.
    4)- 1908’de YUNANİSTAN,daha önce işgal ettiği GİRİT’İN kendisine ait olduğunu resmen ilan etti.
    5)- 1908’de AVUSTURYA,yönetimini üstlendiği BOSNA HERSEK’İ topraklarına bağladı.
    6)- 1908’de BULGARİSTAN bağımsızlığını ilan etti.
    _________ & _________
    ÖNEMLİ: İNGİLTERE, 1856’DA HİNDİSTAN’I BABÜR DEVLETİNİ YIKARAK SÖMÜRGELEŞTİRDİ.1869’DA SÜVEYŞ KANALINI AÇTI.MISIR’I İŞGAL EDEREK SÖMÜRGELERİNE GİDEN YOLUN GÜVENLİĞİNİ SAĞLADI.
    _________ & _________
    OSMANLI DEVLETİNİN 19.YY.DAKİ YENİLİKLERİ VE DEMOKRATİKLEŞME HAREKETLERİ:
    2.MAHMUT DÖNEMİNDE YAPILAN YENİLİKLER:
    1808-1839 yılları arasında Osmanlı Devletini yönetti.2.Selimin yeniçeriler tarafından öldürülmesinden sonra tahta çıkmıştır.Bu nedenle dikkatli davranmıştır.Yaptığı yenilikler ASKERİ,DEVLET YÖNETİMİ ve EĞİTİM alanındadır.
    ASKERİ ALANDAKİ YENİLİKLER:
    1)SEKBAN-I CEDİT adında yeni bir ordu kurdu.Ancak yeniçeriler sadrazam ALEMDAR MUSTAFA PAŞA’YI öldürerek bu ocağı kapattırdılar.
    2)Daha sonra EŞKİNCİ ordusunu kurdurdu.Bu orduda kısa ömürlü oldu.
    3)Yeniliklere engel olan yeniçeri ocağını kaldırmakta kararlıydı.Devlet adamları ve halkın desteğini alarak 1826 yılında Yeniçeri Ocağını kaldırmayı başardı.Bu olaya VAKA-Yİ HAYRİYE ( hayırlı olay) denir.
    4)Yeniçeri ocağının yerine ASAKİR-İ MANSURE-İ MUHAMMEDİYE adında yeni bir ordu kurdu.
    5)Anadolu ve Rumeli’de ASKERİ AMAÇLI İLK NÜFUS SAYIMI yapıldı.
    6)Orduya subay yetiştirmek için HARP OKULUNU açtı.
    DEVLET YÖNETİMİNDEKİ YENİLİKLER:
    1)DİVAN-I HÜMAYUN kaldırıldı.Yerine NEZARETLER ( bakanlıklar) kuruldu.Sadrazam ve şeyhülislamın yetkileri bakanlar arasında paylaştırıldı.
    2)Memurlar iç işleri ve dış işleri olmak üzere ikiye ayrıldı.
    3)Memurların atama ve yükselme işleri için kurallar kondu,memurlara maaş bağlandı.
    4)Memurların aynı tip kıyafet giymeleri sağlandı.
    5)Büyük iller bölünerek yenileri kuruldu ve bunlar merkeze bağlandı.Bunların başına valiler atandı.Valiler, hem yönetim işlerine bakacak hem de asker yetiştireceklerdi.
    6)Vergi kuralları yeniden düzenlendi.
    7)Halkın sağlığını korumak için karantina servisleri ve tıp okulları açıldı.
    8)Posta teşkilatı kuruldu.
    9)TAKVİM-İ VAKAYİ adlı İLK RESMİ GAZETE çıkarıldı.
    ______ & ______
    EĞİTİM ALANINDAKİ YENİLİKLER:
    1)İstanbul’da İLKÖĞRETİMİ ZORUNLU KILDI.Fakat uygulanamadı.
    2)Yüksekokullara öğrenci yetiştirmek için RÜŞTİYE OKULLARI ( ortaokul) açıldı.
    3)Devlet memurluğu için yeni bir okul açıldı.
    4)Avrupa’ya öğrenci gönderildi.
    _______ & ______
    SENED-İ İTTİFAK :(1808)
    Padişah 2.Mahmut ile OSMANLI AYANLARI arasında imzalanan sözleşmedir.Padişahın, ıslahatların uygulanması konusunda AYANLARA söz geçirememesi otoritesinin zayıfladığının göstergesidir.Ayanları ıslahatları desteklemesi için 2.Mahmut,Sened-i İttifak ile ayanlara birtakım ayrıcalıklar vermiştir.
    AYAN: Bir bölgedeki nüfuzlu(güçlü,zengin kişi) valilik görevine getirilen kişiler.
    _______ & _______
    19.yy.daki DEMOKRATİKLEŞME HAREKETLERİ:
    1- TANZİMAT FERMANI:1839-ABDÜLMECİT/ hazırlayan MUSTAFA REŞİT PAŞA.( Gülhane Hattı Hümayunu)
    2- ISLAHAT FERMANI :1856-ABDÜLMECİT./ Paris Ant. Önce ilan edildi.Azınlıklarla ilgili.
    3- 1.MEŞRUTİYET:1876-2.ABDÜLHAMİT/ Jön Türkler ilan ettirdi.
    4- 2.MEŞRUTİYET: 1908-2.MEŞRUTİYET/ İttihat ve Terakki Cemiyeti ilan ettirdi.
    _______ & ______

  • vatandaş olma sorumluluğu

    VATANDAŞ OLMA SORUMLULUĞU
    YURTTAŞ(VATANDAŞ) NEDİR?:Bir devlete yurttaşlık bağı ile bağlı olan kişilere yurttaş ya da vatandaş denir.
    YURTTAŞLIK NEDİR?: Kişilerle devlet arasında anayasa ve yasalarla belirlenmiş olan karşılıklı hak(vatandaşlık halkaları) ve ödevlerden (yurttaşlık ödevleri) oluşan bir bağdır.
    DEMOKRASİNİN TEMELİ NEYE DAYANIR?: Özgürlük(hürriyet),ulusal egemenlik ve eşitliğe dayanır.
    DEMOKRASİ YÖNETİMİ NEDİR?:İnsan hak ve özgürlüklerinin tanındığı, onlara saygı gösterildiği,yurttaşların ihtiyaçlarının devlet tarafından karşılandığı,ülkenin yasalarla yönetildiği,suç ve cezaların yasalara göre tespit edildiği,yurttaşların yasalara uymak zorunda olduğu yönetim biçimidir.
    YURTTAŞ OLMA SORUMLULUĞU NASIL ORTAYA ÇIKAR:Demokratik yönetimlerde insanların vatandaş olma sorumluluğunu duymaları ve gereklerini yerine getirebilmeleri için önce VATANDAŞ OLMA BİLİNCİNİ taşımaları gerekir.
    BİLİNÇ NEDİR?:İnsanın kendini ve çevresini tanıma yeteneği,farkında olmasıdır.
    VATANDAŞ OLMA BİLİNCİ NEDİR?:Yurttaşların haklarının ve ödevlerinin bilincinde olması ve gereklerini yapmasıdır.
    VATANDAŞ OLMA BİLİNCİNİN GEREKTİRDİKLERİ NELERDİR?
    Yasalara uymak,
    Diğer insanların özgürlük ve haklarına saygı duyar,
    Yasal haklarının bilir ve bunları bilinçli bir biçimde kullanır.Ödevlerinin bilincinde olur ve yerine getirir.(Seçimlerde oy kullanır,kamuya ait alanlarda çevrenin temiz tutulmasına özen gösterir.)
    İnsanlar arasında hiçbir nedenle (düşünce ve inanç ) ayrımcılık yaratmaz,hoşgörülü olur,
    Eşitlik,özgürlük,adalet gibi değerleri ve demokrasiyi benimser,bunları korumak için çaba sarfeder,
    Ülkesini sevmek ve yüceltmek için çaba sarfeder,
    Ülke çıkarlarını kişisel çıkarlarının üstünde tutar.
    VATANDAŞ OLMA BİLİNCİNİN GEREKLERİ YERİNE GETİRİLMEDİĞİ ZAMAN NELER OLUR?:
    Bu durumda hem kendileri hem ülkeleri,hem de diğer insanlar olumsuz yönde etkilenir.
    ÖRNEK:1- Doğal çevreye zarar veren bir işveren,ülkesine ve ülkesinin insanlarına zarar verir.Bu zarardan eninde sonunda kendisi de etkilenecektir.Sağlıksız insanların arasında,havası,suyu,toprağı kirlenmiş,ormanları yok edilmiş bir çevrede yaşamak zorunda kalacaktır.
    ÖRNEK:2-Vergisini dürüstçe vermeyen kişiler,sonunda bundan kendileri de etkileneceklerdi.Devlet,yurttaşlarına
    gerekli hizmeti götüremeyeceğinden bozuk yolları olan,yeterli iş yeri olmadığı için sokakları işsiz insanlarla dolu,sağlık hizmetleri yeterli olmayan,çocukların gidecek okul bulamadığı veya kalabalık sınıflarda teknolojiden habersiz eğitim gördüğü bir ülkede yaşamak zorunda kalacaklardır.
    VATANDAŞ OLMA SORUMLULUĞUNU TAŞIMA YOLLARI:
    Seçme ve seçilme hakkını kullanmak,
    Vergisini dürüstçe ve zamanında ödemek,
    Askerlik yapmak,
    Kanun ve kurallara uymak,saygılı olmak,
    Doğal,tarihsel ve kültürel değerlerimizi korumak.
    SEÇME ve SEÇİLME:
    Hem hak hem de ödevdir.
    SEÇİM:Vatandaşların oy kullanarak devlet yöneticilerinin (kendilerini temsil edenleri) belirlenmesine katılmasıdır.Seçimlerde demokrasinin vazgeçilmez unsurları olan SİYASAL PARTİLER ve BAĞIMSIZ ADAYLAR yer alır.Yurttaşlar bu partiler ya da adaylar için oy kullanarak seçimlere katılabildikleri gibi,aday da olabilirler.
    Seçimlerde demokratik haklarımızı kullanırken BİLİNÇLİ hareket ederiz.ÇALIŞKAN,DÜRÜST,İYİ AHLAKLI,ÜLKESİNİN ÇIKARLARINI ÖNDE TUTAN yöneticileri seçmeye özen gösteririz.
    Yasalarımıza göre;18 yaşını dolduran her Türk yurttaşı,seçme ve halk oylamasına katılma hakkına sahiptir.Silah altındaki er ve erbaşlar ile askeri öğrenciler,oy kullanamazlar.Cezaevlerinde bulunan ve cezaları kesinleşmiş olanlar (hükümlüler) da oy kullanamazlar.Ancak tutuklular (bir suçtan dolayı cezaevine konmuş fakat yargılanması sürenler) oy kullanabilirler.
    Seçme,seçilme ve siyasi etkinliklerde bulunma hakları Anayasamızın 67.maddesinde düzenlenmiştir.
    Milletvekili seçilebilmek için(76.madde) ;30 yaşını doldurmuş olmak,en az ilköğretim okulu mezunu olmak,kıstlı olmamak,belli suçları işlememiş olmak gibi koşullar aranır.
    Cumhurbaşkanı seçilebilmek için;40 yaşını doldurmuş olmak,yüksek öğrenim yapmış olmak,gibi şartlar aranır.
    VERGİ VERMEK:
    Anayasamızın 73. maddesinde yer alır.Vergi,kamu hizmetlerine harcanmak için hükümetin ve yerel yönetimlerin yasalara göre,yurttaşlardan topladığı paradır.Devletin harcamalarının ana kaynağını vergiler oluşturur.
    Vergiler,doğrudan vergiler ve dolaylı vergiler olarak ikiye ayrılır.
    Doğrudan vergiler:Vatandaşların gelirlerinden ya da sahip oldukları mallar üzerinden devlete ödedikleri vergilerdir.(Bunlar;Gelir vergisi,emlak vergisi,taşıt alım ve satım vergisi bu tür vergilerdir.
    Dolaylı vergiler:Malların satış fiyatları üzerine eklenerek ödenen vergilerdir.(Katma değer vergisi)
    Ülkemizde birçok vergi çeşidi vardır.Bunlar;
    Gelir vergisi:Yurttaşların bir yıl içinde elde ettikleri gelirin belli bir oranda vergilendirilmesidir.
    Kurumlar vergisi:Şirketler,kooperatifler,iş ortaklıkları gibi kurumlar da gelirlerinin belli bir oranını vergi olarak verirler.
    Emlak vergisi
    Veraset ve intikal vergisi
    Akaryakıt tüketim vergisi
    Katma değer vergisi
    Damga vergisi
    Motorlu taşıtlar vergisi
    Taşıt alım ve satım vergisi
    İletişim vergisi
    Belediyelere ödediğimiz vergiler:
    Emlak vergisi,İlan ve reklam vergisi,eğlence vergisi,imar ve iskan vergisi,ruhsat vergisi,çevre temizlik vergisi vb.
    ASKERLİK YAPMA:
    Anayasamızın 72.maddesinde yer alır.T.C.vatandaşı,20 yaşını doldurmuş her erkek askerlik görevini yapmakla yükümlüdür.Askerlik görevini bitirenler,gerekirse 41 yaşına kadar gerek görülürse tekrar askere çağrılabilirler.
    Askerlik çağı;YOKLAMA,MUVAZZAFLIK ve İHTİYATLIK(YEDEKLİK) olmak üzere üç devreye ayrılır.
    YOKLAMA DÖNEMİ; İlk ve son yoklama olarak ikiye ayrılır.
    İlk yoklama,askerlik çağına gelen gençlerin nerede ve ne durumda olduklarını belirlemek için yapılır.(Askerlik çağı geldiği halde okulda öğrenci olanlar belirlenir)
    Son yoklamada,askere çağrılacak gençlerin sağlık bakımından askerliğe uygun olup olmadıklarına,uzman kurullar tarafında bakılır.Askerliğe uygun olanların,bu görevlerini hangi sınıfta(ulaştırma,piyade,topçu vb.)yapacakları,hangi birliğe sevk edilecekleri belirlenir.
    MUVAZZAFLIK ÇAĞI:Son yoklamasını yaptıran gençler askere çağrılır.Bu çağrıyı alan gençlerin askerlik şubelerine başvuran gençlerin askerlik hizmetleri başlar.Terhis olup sivil hayata dönünceye kadar sürer.
    İHTİYATLIK ÇAĞI:Askerlik görevini tamamlayanlar yedek asker niteliğindedir.Bu durumda olanlar,her yıl askerlik şubelerine başvurarak yıllık yoklamalarını yaptırırlar.Bir tehlike durumunda,askere hemen çağrılmaya hazır olarak beklerler.
    KANUN ve KURALLARA SAYGILI OLMAK:
    Bir ülkede toplumsal düzeni ve adaleti sağlamak için yasalar vardır.Yurttaşlık görevlerinden biri de bu yasalara uymaktır.
    Yurttaşlık bilincine sahip olan herkes,yasalara uyma sorumluluğunu taşır.Ülkesinin güvenliğini tehlikeye düşürmemek,devlet işlerinin kolayca yürümesini sağlamak için yasalara uyulması gerektiğini bilir.

    BİR ÜLKEDE YURTTAŞLAR SORUMLULUKLARINI YERİNE GETİRMEDİĞİNDE ŞU SORUNLAR ORTAYA ÇIKAR:
    Kişiler yasalara uymazlarsa insan hakları çiğnenir.İnsan haklarının çiğnendiği toplumlarda bireyler;DÜŞÜNME,ÜRETME,ÇEŞİTLİ ALANLARDA ESERLER ORTAYA KOYMA OLANAKLARINI ve YETENEKLERİNİ GELİŞTİREMEZLER.
    Devlet,yurttaşa karşı görevlerini yerine getiremez,
    Toplumsal dayanışma ve ulusal bütünlük bozulur,
    Ülkeyi yönetenler,yurttaşların sorunlarına ilgi göstermez,halkı yeterince temsil edemezler,
    Yöneticilerin yeterince denetlememesi nedeniyle hukukun üstünlüğü ilkesine bağlı kalınmaz,yargı bağımsızlığı zedelenir.
    Ülke yönetiminde keyfilik başlar.Demokratik yönetimin yerini baskıcı yönetim alabilir.
    Kişiler,vergilerini zamanında ödemediğinde devlet de halkın yol,elektrik,sağlık ve eğitim gibi gereksinimlerini yeterince karşılayamaz.
    Ülkenin bütünlüğü,bağımsızlığı ve varlığı tehlikeye girer.
    DAYANIŞMA NEDİR:
    Toplumu oluşturan bireylerin bir işi gerçekleştirmek için duygu,düşünce ve güç birliği yapmasıdır.
    Karşılaştığımız bazı sorunları ancak iş birliği ve dayanışma ile çözebiliriz.
    MİLLİ BİRLİK BERABERLİK YÖNÜNDEN DAYANIŞMANIN ÖNEMİ:Bir ülkede,birlik ve beraberliğin sağlanmasında ve sürekli olmasında yurttaşlar arasındaki dayanışmanın önemi çok büyüktür.Dayanışma ile “Herkes kendi için yerine” yerine,”herkes herkes için” düşüncesi benimsenerek toplum sorunları çözülür.Türk ulusu,Kurtuluş savaşı sırasında dayanışmanın en güzel örneklerini vererek bu mücadele kazanılmıştır.
    DAYANIŞMADA SEVGİ,SAYGI ve HOŞGÖRÜNÜN ÖNEMİ:
    Bir toplumda,insanların barış içinde yaşamalarının en öncelikli koşullarından biri,ilişkilerin sevgi,saygı ve hoşgörü temeline dayanmasıdır.Bizim ülkemizde farklı soy,din,dil,kültür ve düşüncede olan insanlar vardır.Bu farklılıklara zenginliğimiz olarak baktığımız ve bu farklılıklara hoşgörü ile baktığımız sürece ülkemiz kalkınır ve barış içinde yaşarız.Aksi halde bir çok tehlike ortay çıkar.(Ülke bütünlüğü tehlikeye girer.)Toplu halde yaşamanın temel koşulu sevgi ve saygıdır.
    ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME:
    1-Ulus,yurt,yurttaş yurttaşlık nedir tanımlayınız.
    2-Demokrasinin temeli nelere dayanır?
    3-Demokrasi yönetimi nedir?
    4-Vatandaş olma sorumluluğu nasıl ortaya çıkar?Vatandaş olma bilinci ne demektir?
    5-Yurttaş olma bilincinin gerektirdikleri nelerdir?
    6-Yurttaş olma bilinci taşınmadığı ve yerine getirilmediği zaman neler olur?Örneklerle açıklayınız.
    7-Vatandaş olma sorumluluğunu nasıl yerine getiririz?
    8-Seçimlerde olması gereken demokrasinin vazgeçilmez unsurları nelerdir?Oy kullanırken adaylarda hangi özelliklere bakmalıyız?
    9-Milletvekili ve cumhurbaşkanı seçilme şartları nelerdir?
    10-Vergiler kaça ayrılır?Dolaylı ve dolaysız vergi nedir,örneklerle açıklayınız.
    11-Vergi çeşitleri nelerdir,belediyeler hangi vergileri toplar?
    12-Askerlik çağı kaça ayrılır,ilk ve son yoklama nedir?
    13-Muvazzaflık dönemi ne zaman başlar,ne zaman sona erer?
    14-İHTİYATLIK (yedeklik)dönemi nedir,hangi durumlarda kullanılır?
    15-Bir ülkede yurttaşlar sorumluluklarını yerine getirmedikleri zaman hangi sorunlar ortaya çıkar?
    16-İnsan haklarının çiğnendiği toplumlarda bireyleri hangi tehlikeler bekler?
    17-Dayanışma nedir?Bir ülkede milli birlik ve beraberliğin sağlanması için ve dayanışma niçin önemlidir?
    18-Dayanışma da sevgi,saygı ve hoşgörü ülkelerin özellikle bizim ülkemizin geleceği açısından niçin çok önemlidir?açıklayınız.

  • vatandaşlık hakları

    VATANDAŞLIK (YURTTAŞLIK) HAKLARI
    İnsanların yurttaş olarak devlete karşı görevlerinin yanında hakları da bulunmaktadır.Bir ülkenin yurttaşı olmak,o kişiye bazı haklar sağlar.Bunlardan bazıları;SOSYAL HAKLAR,EKONOMİK HAKLAR ve SİYASAL HAKLARDIR.Bu haklar,o ülkenin anayasasında düzenlenip güvence altına alınan haklardır.Yurttaşlık hakları,kişinin devletle olan ilişkilerinden doğar.Bu haklar kişilerin;özgür,eşit ve sosyal güvenlik içinde olmasını sağlar.Demokratik bir devlet olmanın en önemli koşulu,insan haklarının tanınmasıdır.Vatandaşlık haklarını kişiler devletten isteme hakkına sahiptirler.
    Çünkü anayasa ile bu hakları güvence altına alınmıştır.Vatandaşlık hakları anayasamızın “Temel Haklar ve Ödevler” kısmında yer alır.
    VATANDAŞLIK HAKLARI

    SOSYAL HAKLAR EKONOMİK HAKLAR SİYASAL HAKLAR
    Ailenin korunması Çalışma hakkı Vatandaşlık hakkı
    Eğitim ve öğrenim hakkı Sendika hakkı Seçme ve seçilme hakkı
    Sağlık,çevre ve konut hakları Toplu iş sözleşmesi, Siyasa faaliyette bulunma hak
    Sosyal güvenlik hakkı grev ve lokavt hakkı Kamu hizmetlerine girme hak
    Tarih,kültür ve tabiat Mülkiyet hakkı Dilekçe hakkı
    Varlıklarının korunması hakkı Tüketici hakları
    Gençlik ve spor hakları
    Sanatın ve sanatçının
    Korunması hakkı

    SOSYAL HAKLAR:
    Herkese insan onuruna yaraşır bir yaşam düzeyi sağlamayı amaçlayan haklardır.
    SOSYAL DEVLET;Toplumdaki eşitsizlikleri olabildiğince gidererek yurttaşlarına insan onuruna yaraşır yaşam düzeyi sağlamayı amaç edinen devlet demektir.Sosyal haklar devlet desteği olmadan gerçekleşemez.Sosyal haklar,”SOSYAL DEVLET” ilkesinin gereklerindendir.
    Ailenin korunması:Devlet,ailenin huzur ve refahı ile ananın ve çocukların korunması ve aile planlamasının öğretimini sağlamak için gerekli tedbirleri alır.
    Eğitim ve öğrenim hakkı:Anayasamızın 42.maddesinde düzenlenmiştir.İlköğretim,kız ve erkek bütün vatandaşlar için zorunlu ve devlet okullarında parasızdır.Eğitim ve öğretim;Atatürk ilke ve devrimleri ve çağdaş bilim doğrultusunda olmak zorundadır.Devlet ayrıca parasal olanakları yeterli olmayan öğrenciler için burslar sağlayıp gerekli yardımları yapar.Özel öğretime gereksinimi olanlar için gerekli önlemleri alır.
    Sosyal güvenlik hakkı:Anayasamızın 60.maddesinde düzenlenmiştir.Ülkemizdeki başlıca sosyal güvenlik kuruluşları;memurlar için Emekli sandığı,işçiler için Sosyal sigortalar kurumu ve serbest çalışanlar için Bağ-kur’dur.
    Sağlık,çevre ve konut hakları:Sağlık hakkı anayasamızın 56.maddesinde yer alır.Devletin hastaneler açmak,salgın hastalıkları önlemek,çocukların aşılanmalarını sağlamak,yoksulların hastalık durumlarında bakımlarını yapmak görevidir.
    Sanat ve sanatçının korunması:Anayasamızın 64.maddesinde yer alır.Buna göre devlet,sanat etkinliklerini desteklemek,sanatçıyı korumak,sanat eserlerini değerlendirmek ve sanat sevgisini yaymakla yükümlüdür.
    EKONOMİK HAKLAR:
    Çalışma hakkı:Anayasamızın 49.maddesindeki “Çalışma herkesin hakkı ve ödevidir.” İfadesiyle çalışmanın bir görev olduğu vurgulanmıştır.Çalışmak bireyin,kendisine ve topluma karşı saygısının bir sonucudur.Kişi,ancak çalışarak toplumun diğer bireylerine yük olmaktan kurtulur.Devlet,çalışmak isteyenlere iş bulmak için gerekli önlemleri almak zorundadır.
    Ayrıca ,” Dinlenmek çalışanların hakkıdır.Ücretli hafta ve bayram tatili ile ücretli yıllık izin hakları ve koşulları yasayla düzenlenir.” İfadesiyle de çalışanların dinlenmeye hakları olduğu kabul edilmiştir.
    Çalışanlar haklarını korumak ve geliştirmek için sendika kurma hakkına sahiptirler.Memurlar ve kamu görevlerinin sendika kurma ve toplu sözleşme hakları vardır.Ancak grev hakları yoktur.
    İşçi ve işverenler arasındaki ilişkiler,toplu iş sözleşmesi ile düzenlenir.TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ bir sendikaya bağlı olan işçilerin işverenle yaptıkları SÖZLEŞMEDİR.
    Anayasamıza göre,işçilerin grev hakkı vardır.GREV;İşçilerin topluca çalışmayarak iş yerinde faaliyeti durdurmalardır.Amaçları toplu iş sözleşmesinin istekleri doğrultusunda yapılmasını sağlamaktır.
    Anayasamız,işverene de haklarını koruma hakkını tanımıştır.Bu hak lokavt’tır.
    LOKAVT;Grev yapan işçilerin topluca işten uzaklaştırılarak iş yerinin kapatılmasıdır.
    Tüketicinin korunması:Anayasamızın 172. maddesinde,”Devle,tüketicileri koruyucu ve aydınlatıcı tedbirleri alır,tüketicilerin kendilerini koruyucu girişimlerini destekler.” İfadesiyle tüketicilerin bazı hakları olduğu ve bunları devletin koruyacağı belirtilmiştir.
    SİYASAL HAKLAR:
    Siyasal Haklar, ülke yönetimine katılmayı sağlayan haklardır.Bu haklardan sadece vatandaşlar yararlanabilir.
    Türk vatandaşlığı:Anayasamızın 66.maddesinde,”Türk Devleti’ne vatandaşlık bağı ile bağlı olan herkes Türk’tür.Türk babanın veya Türk ananın çocuğu Türk’tür.Yabancı babadan ve Türk anadan doğan çocuğun yurttaşlığı yasayla düzenlenir.” İfadesi yer almaktadır.
    Hiçbir Türk,vatana bağlılıkla bağdaşmayan bir harekette bulunmadıkça vatandaşlıktan çıkarılamaz.Devlet yönetimine sadece Türk vatandaşları katılabilirler.
    Seçme ve seçilme hakkı: Bu hak demokrasinin en önemli haklarından biridir.Anayasamızın 67.maddesinde yer alır.Bu hak sadece Türk vatandaşlarına tanınmıştır.Yurttaşların seçmen olabilme hakkı;servet,dil,din,mezhep,eğitim,cinsiyet ve ırk bakımından sınırlandırılamaz.18 yaşını dolduran her Türk vatandaşı oyunu özgürce kullanabilir.Herkes seçilme ve bağımsız olarak veya bir siyasi parti içinde siyasi faaliyette bulunma ve halk oylamasına katılma hakkına sahiptir.
    Seçimler; Genel,serbest,gizli oy ,açık sayım döküm esaslarına göre yargı gözetim ve denetiminde yapılır.
    Silah altında bulunan er ve erbaşlar ile askeri öğrenciler,ceza ve tutuk evlerinde bulunan
    Hükümlüler oy kullanamazlar.18 yaşını dolduran herkes siyasi partilere üye olabilir.
    Kamu hizmetlerine girme hakkı:Anayasamızda “Her Türk kamu hizmetlerine girme hakkına sahiptir.Hizmete alınmada,görevin gerektirdiği niteliklerden başka hiçbir ayrım gözetilemez.” İfadesi yer alır.Kamu hizmetine girenler mal bildiriminde bulunurlar.Bunun süresi yasayla belirlenir.
    Dilekçe hakkı:Anayasamızda,” Vatandaşlar kendileriyle veya kamu ile ilgili dilek ve şikayetleri hakkında yetkili makamlara ve T.B.M.M. ne yazı ile başvurma hakkına sahiptirler.Dilekçe ile başvurma yazılı başvurmadır.Dilekçe sahibinin adı,soyadı,imzası ve adresi dilekçeye yazılır.Dilekçeler elden verilebildiği gibi postayla da gönderilebilir.Dilekçe sonucu yapılan işlemler,dilekçe sahiplerine en geç iki ay içinde bildirilir.
    TÜRK KADINININ TOPLUMDAKİ YERİ:
    Orta Asya Türk devletlerinde (Hun-Göktürk-Kutluk-Uygur) kadın ve erkek arasında fark gözetilmezdi.Kadın ve erkek,tüm toplumsal işlerde bir aradaydı.Türk hakanı diğer devletlerin yöneticilerine yazdığı mektuplara,” Gökle yerin tahta geçirdiği,güneşle ayın koruduğu Türk hakanı der ki “ diye başlardı.Gök ve güneş hatunun,yer ve ay ise hakanın simgesiydi.Kadın;savaşta,siyasi toplantılarda,avda daima eşiyle birlikte olurdu.Kız çocuk sahibi olunmak istenir,kadın örtünmez ve erkekten kaçmazdı.
    Osmanlı ,İmparatorluğu’nda devletin din kurallarıyla yönetilmesi (Teokratik) nedeniyle kadının toplum içindeki konumu değişti.Bağımsızlığı elinden alındı.Aile içinde ancak erkek çocuk sahibi olduktan sonra saygı gördü.Mirastan eşit olarak pay alamadı.Eşinin izni olmadan hiçbir şey yapamazdı.Mahkemelerde ancak iki kadının şahitliği kabul edilirdi.
    Bu durum,Kurtuluş Savaşına kadar devam etti.Kurtuluş Savaşında cephede savaşan Türk kadını,Cumhuriyet döneminde bütün haklarını elde etmiştir.Kadın,toplum yaşamına girmiş,istediği mesleği seçebilmiştir.Siyasal haklarını kazanmıştır.Önceleri şehir meclisine üye olabilen kadın,vatandaşların en doğal hakkı olan seçme ve seçilme hakkına da sahip olmuştur.T.B.M.M.ne milletvekili seçilmiştir.
    Ülkemizde kadınların haklarını elde etmesi mücadele sonucu değil,Atatürk!ün Türk kadınına armağanı ile gerçekleşmiştir.
    KADIN HAKLARI İLE İLGİLİ YASALAR:
    1-İlk önemli yasa,1924 yılında kabul edilen TEVHİD-İ TEDRİSAT kanunudur.
    (Eğitim ve öğretimde birlik) Bu yasayla medreseler kapatılmış,eğitim ve öğretim devlet denetimine girmiştir.Kız ve erkek öğrenciler,laik bir eğitim anlayışıyla bir arada öğrenim görmeye başlamıştır.
    2-1925’te “Şapka Kanunu” ile kılık kıyafette değişiklik yapıldı.
    3-İkinci önemli yasa 1926 yılında kabul edilen MEDENİ KANUN’DUR.Bu yasa her konuda kadın ve erkeği eşit duruma getirmiş.Günümüzde kadın ve erkeği eşit duruma getirmek için medeni kanunda değişiklikler yapılmaktadır.
    4-1930’da belediye seçimlerinde,1934’de milletvekili seçme ve seçilme haklarını elde etmiştir.
    5-İş kanunu ,sosyal sigortalar kanunu gibi yasalarla da kadın haklarını koruyucu hükümler getirilmiştir.Kadınların anne olmalarından dolayı yer altında,ağır ve tehlikeli işlerde çalışmaları yasaklanmıştır.Bu durum ayrımcılık sayılamaz.

    Kendilerini bir çok alanda kanıtlamış kadınlarımız:
    Havacılıkta :İlk kadın pilotumuz Sabiha Gökçen
    Müzikte:İdil Biret,Suna Kan,Leyla Gencer dünya çapında ün kazanmış müzik yorumcularımızdır.
    Edebiyatta:Halide Edip Adıvar,Adalet Ağaoğlu…
    Türk sanat müziğinde:Müzeyyen Senar…
    Sinemada:Türkan Şoray,Hülya Koçyiğit…
    Tiyatroda:Afife Jale,Cahide Sonku…
    Resimde:Nazlı Ecevit..
    Seramikte:Jale Yılmabaşar büyük başarılar kazanmış kadın öncülerimizdir.Günümüzde sayılar gittikçe artmaktadır.
    ÖLÇME –DEĞERLENDİRME:
    1-Vatandaşlık hakları nasıl doğmuştur.niçin gereklidir?
    2-Demokratik bir devlet olmanın en önemli koşulu nedir?
    3-Sosyal devlet nedir tanımlayınız.
    4-Demokratik ülkelerde kişiler devletten vatandaşlık haklarını istem hakkına niçin sahiptirler?
    5-Vatandaşlık hakları anayasamızın hangi kısmında yer alır?Kaça ayrılır,bunlar nelerdir?
    6-Sosyal haklarımız,ekonomik ve siyasi haklarımız hangileridir?
    7-Eğitim,sosyal güvenlik,çalışma,tüketici ,seçme ve seçilme,Türk vatandaşlığı,sanatçının korunması,sağlık ve çevre haklarımız anayasamızın kaçıncı maddelerinde yer alır?
    8-Bireyin çalışması niçin çok önemlidir?
    9-Sosyal haklar niçin devlet desteği olmadan gerçekleşemez?Örnekler vererek açıklayınız.
    10-Devletimizin sağlıkla ilgili görevleri nelerdir?
    11-Ülkemizdeki sosyal güvenlik kuruluşları hangileridir?Kimler hangi kuruluşun güvencesindedir?
    12-Çalışanların niçin sendika kurması ve üye olması gereklidir?
    13-Toplu iş sözleşmesi,grev ve lokavt nedir?tanımlayınız.
    14-Türk vatanlığı nasıl elde edilir?açıklayınız.
    15-Ülkemizde oy kullanma ve bir siyasi partiye üye olma yaşı kaçtır?
    16-“ “ “ kimler oy kullanma hakkına sahiptir?
    17-“ “ “ kimler oy kullanamaz?
    18-“ “ “ seçimler nasıl yapılır?
    19-Kamu hizmetine kimler girme hakkına sahiptir,hangi şartlar aranır?
    20-Dilekçe hakkı hangi durumlarda ve nasıl kullanılır?Verilen dilekçenin cevaplanma süresi ne kadardır?
    21-Türk kadınının,Orta Asya Türk devletlerinde ve Osmanlı devletinde durumu nasıldı?
    22-Türk kadınının durumunun Osmanlı devletinde bozulmasının nedeni nedir.Bu durum ne zaman sona ermiştir?Açıklayınız.
    23-Cumhuriyet döneminde kadınlarımız hangi yasalarla,hangi haklarını elde etmiştir?Yazınız.
    24-Bir çok alanda kendilerini kanıtlamış kadınlarımızı ve başarı ve ün kazandıkları dalları yazınız.

  • uygulama biçimlerine göre demokrasi

    UYGULAMA BİÇİMLERİNE GÖRE DEMOKRASİ

    Doğrudan Demokrasi Yarı Doğrudan Demokrasi Temsili Demokrasi

    Doğrudan Demokrasi:Toplumlarda,ilk ortaya çıkan demokrasi örneğidir.Egemenliğin sahibi olan millet,devlet işlerini kendisi görür.Halkın tamamı zaman zaman toplanarak devlet işlerini görüşüp kabul eder.Günümüzde kalabalık ve büyük toplumlar oluşturan insanların,hepsinin bir meydanda toplanıp kararlar alması olası değildir.Bu yönetim şekli İlkçağda eski Yunan sitelerinde (şehir devletleri)
    Uygulanmıştır.Ancak kadınlar ve kölelere oy kullandırılmadığı için tam demokrasi sayılamaz.
    Yarı Doğrudan Demokrasi:Bu demokrasilerde halkı temsil eden,seçimle gelmiş yöneticiler vardır.Bu yöneticilerin yetkileri sınırlıdır,kendi başlarına karar veremezler.Alınan kararlar,hazırlanan yasalar halkın oyuna sunulur.(Referandum:Halk oylaması)Bu yasalar,halk tarafından kabul edilirse uygulanır.Halkın veto(reddetme) etme yetkisi vardır.Ayrıca halktan kişiler de yasa(kanun) teklifinde bulunabilirler.
    Temsili Demokrasi:Günümüzde uygulanan demokrasi şeklidir.Halk bu sistemle yönetime katılabilir.Belirli bir süre için kendisini yönetecek olanları seçer.Yönetim yetkisi belli bir süre için milletvekillerine verilir.Seçilenler,milleti temsil ederler.Sadece kendilerine oy veren bölgenin ve ilin temsilcileri değil,tüm ulusun temsilcileridir.Görevlerini halk adına yaparlar.Mecliste halk adına görevlerini yerine getirir,çalışmaları halk tarafından başarılı görülenler yeniden seçilebilirler.
    __________________&__________________
    T.C.DEVLETİNİN YÖNETİM YAPISI

    GENEL YÖNETİM(Merkezi yönetim) YERİNDEN YÖNETİM
    Kuruluşları
    Merkez Örgütü Taşra Örgütü 1-Yerel Kuruluşlar
    Cumhurbaşkanı İl-ilçe-kasaba (İl özel yönetimi,
    Bakanlar Kurulu Belediyeler,
    Bakanlıklar Köyler)

    MERKEZE BAĞLI 2-Hizmet Kuruluşları
    YARDIMCI KURULUŞLAR (Üniversiteler,
    (Danıştay,Sayıştay,Devlet planlama KİT’ler,TRT,
    teşkilatı,Milli Güvenlik Kurulu) Emekli Sandığı)
    3-Meslek Kuruluşları Baro,Ticaret odası
    Devletimizde yönetim;Merkezi yönetim,il yönetimi ve yerel yönetimler olarak ayrılır.
    MİLLİ GÜVENLİK KURULU:Devletin varlığı ve bağımsızlığı,ülkenin bütünlüğü,toplumun huzur ve güvenliğinin korunması hususunda alınmasını zorunlu gördüğü tedbirlere ait kararlar,Bakanlar kurulunca öncelikle dikkate alınır.
    DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI:Ana görevi ekonomik,sosyal ve kültürel kalkınma konularının planlanmasında hükümete yardımcı olmak,danışmanlık yapmak,önerilerde bulunmak,plan ve program hazırlamak ve bunların uygulanmalarını izlemek ve koordine etmektir.1960 yılında kurulmuştur.İlk kalkınma planı 1933’te hazırlanmış ve bununla KİT’ler kurulmuştur.İkinci kalkınma planı 1939’da hazırlanmış fakat İkinci dünya savaşı nedeniyle uygulanamamıştır.
    DANIŞTAY:Bir anayasa kurumudur.Bağımsız bir kuruluştur.Bir yandan en yüksek yönetsel mahkeme,diğer yandan da devletin en yüksek danışma ve inceleme organıdır.
    SAYIŞTAY:Devlet kuruluşlarının gelir ve giderleri ile mallarını,TBMM adına denetleyen kuruluştur.Kurumların harcamalarını bütçeye ve hukuka uygunluk açısından denetler.Mali konuları düzenleyen yönetmelikler çıkarılmadan önce Sayıştay’ın onayı alınır.Sayıştay’ın yargı yetkisi de vardır.
    ____________&_____________
    TAŞRA ÖRGÜTÜ(İl-ilçe-kasaba)
    İL YÖNETİMİ
    İller yasa ile kurulur.Ülkemizde 81 il vardır.İl yönetimi merkezi yönetimin
    uzantısıdır.İl yönetimi üç bölümden oluşur.Bunlar;Vali,İl Yönetim Başkanları(İl Müdürleri) ve İl İdare Kuruludur.
    VALİ:İl yönetiminin başında VALİ bulunur.Vali olabilmek için yasalr ve özel nitelikler öngörülmemiştir.Hükümet güvendiği kişileri vali olarak atayabilir.Ülkemizde vali ataması İç İşleri Bakanının önerisi,Bakanlar Kurulunun kararı ve Cumhurbaşkanının onayı ile yapılır.Valiler,hem hükümetin hem devletin hem de tek tek bakanlıkların ildeki temsilcisidir.Vali,il sınırları içinde yasarlı ve hükümet emirlerini uygular.Güvenlikten ekonomiye,çevre sorunlarından savunmaya kadar pek çok alanda geniş yetkileri vardır.İl içindeki adalet kuruluşları(mahkemeler) ve askeri kuruluşlar valinin yönetimi dışındadır.
    İL YÖNETİM BAŞKANLARI:Bunlar illerdeki bakanlıkların alt kuruluşları olan İL MÜDÜRLÜKLERİDİR.Defterdar,İl Jandarma Komutanı,İl Emniyet Müdürü,İl Milli Eğitim Müdürü,İl Nüfus Müdürü,İl Sağlık Müdürü,İl Tarım Müdürü,Bayındırlık ve İskan Müdürü,Hukuk İşleri Müdürü,İl Kültür Müdürü,İl Turizm Müdürü gibi.
    Bu il müdürleri valinin emri altındadırlar,görevlerinden dolayı valiye karşı sorumludurlar.Merkezle olan yazışmalarını vali kanalı ile yaparlar.
    İL İDARE KURULU:Yönetsel alanda valiye yardımcı olan bir kuruluştur.Danışma niteliğindeki görevleri yerine getirir.Valinin başkanlığında Hukuk işleri Müdürü,Milli Eğitim Müdürü,Bayındırlık ve İskan Müdürü,Sağlık Müdürü ile Tarım Müdüründen oluşur.
    ______________&________________
    İLÇE YÖNETİMİ
    İller bağlı idari birimlerdir.İlçelerde iller gibi yasalarla kurulur ve üç bölümden oluşur.
    Kaymakam:İlçe yönetiminin başındaki kişilerdir.Valinin gözetiminde görev yaparlar. İlçe yönetimi kamu hizmetlerinin halka götürülmesi ve çevredeki toplumsal,ekonomik koşulların geliştirilmesi yönünden önem taşır.
    İlçe Yönetim Başkanları:İlçe müdürleridir.Yazı işleri müdürü,emniyet amiri,jandarma komutanı,mal müdürü,ile milli eğitim müdürü ve tarım müdüründen oluşur.
    İlçe Yönetim Kurulu:Kaymakam başkanlık yapar.Yazı işleri müdürü,sağlık ocağı hekimi,ilçe milli eğitim müdürü ve tarım müdüründen oluşur.Görevleri danışmanlıktır.
    ___________&_____________
    KASABALAR
    İlçedeki kaymakamlar tarafından yönetilirler.Belediyeler kurulmuştur.
    ___________&______________

    YEREL YÖNETİMLER

    İl Özel İdaresi: Belediye Yönetimi: Köy Yönetimi:
    Vali Belediye Bşk. Muhtar
    İl Genel Meclisi Belediye Meclisi İhtiyar Meclisi
    İl Daimi Encümeni Belediye encümeni Köy Derneği

    İllerde,ilçelerde ve köylerde yaşayanlara o bölgelerin gerektirdiği bazı hizmetlerin götürülmesini sağlamak amacı ile kurulan yönetim örgütlerine denir.Her yere,her türlü hizmetin merkezden götürülmesi gerekmez.Bazı işler ve hizmetler sadece o bölgelerde yaşayan insanları ilgilendirir.
    İL ÖZEL İDARESİ:İlin yerel ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulmuştur.İl sınırları içinde merkezi yönetimce yürütülen BAYINDIRLIK,EĞİTİM,SAĞLIK,TARIM,SOSYAL YARDIM gibi hizmetlere sınırlı biçimde yardımcı olur.Bu hizmetlere mali gücü oranında katkıda bulunur.İl özel idaresi yasa ile kurulur.Yılda iki kez toplanarak ilin ihtiyaçları görüşülür.
    VALİ: özel yönetiminin başında vali vardır.Vali adına görevleri İL ÖZEL İDARE MÜDÜRÜ yerine getirir.İl özel idaresinin geliri;büyük ölçüde DEVLETTEN ve EMLAK VERGİLERİNDEN ayrılan paylardan oluşur.Özel idareye ait taşınır ve taşınmaz mallardan
    Mallardan elde edilen gelirler de bütçeye dahil edilir.
    GENEL MECLİSİ:İl sınırları içindeki her ilçeden beş yıl için seçilen kişilerden oluşur.Üye sayısı ,ilin nüfusuna ve ilçe sayısına göre değişir.İl özel yönetiminin KARAR ORGANIDIR.Yılda iki kez toplanarak ilin ihtiyaçlarını görüşür.Gerekli kararları alır.Meclisin başkanlığını vali yürütür.

    İL DAİMİ ENCÜMENİ:İl özel İdaresinin İKİNCİ KARAR ORGANIDIR.Üyeleri,il genel meclisi üyeleri arasından her yıl BEŞ ASİL,İKİ YEDEK üyeden oluşur.Üyeler her yıl değişir.En önemli görevi valilikçe yapılan aylık harcamaları denetler.
    ____________&_____________

    BELEDİYE YÖNETİMİ
    Belediyeler,nüfusu iki bini aşan yerler ile nüfuslarına bakılmaksızın il ve ilçe merkezlerinde HÜKÜMET KARARIYLA kurulur.Bazı şehirlerimizde birden merkez ilçe vardır.Belediye sınırları içinde birden çok ilçe bulunan bazı şehirlerde 1984 yılından itibaren büyük şehir (anakent belediyeleri) oluşturulmuştur.Bu belediyelerin;kentin bütününü ilgilendiren su,kanalizasyon,ana yolların yapımı ve bakımı,ulaştırma,imar gibi görevleri vardır.
    Belediye yönetiminin başlıca organları;belediye başkanı,belediye meclisi ve belediye encümenidir.Belediyelerin görevleri belediyeler kanununda belirtilmiştir.
    BELEDİYELERİN GÖREVLERİ:
    İmar planlarının yapılması,bu planlara uygun olarak her türlü inşaat ve onarım izinlerinin verilmesi,
    Pazar yerlerinin kurulması ve buraların denetlenmesi,
    Yollar ve parklar yapılması,buraların bakım ve hizmetlerinin görülmesi,
    Yangın söndürme(itfaiye) birimlerinin kurulması,
    Gıda maddelerinin sağlığa uygunluk açısından denetlenmesi,
    Kent içinde ulaşımın sağlanması,
    Çöp toplama ve temizlik hizmetlerinin görülmesi,
    İçme ve kullanma suyunun sağlanması,
    Kanalizasyon sisteminin kurulması vb..
    Belediyeler,bu görevleri yerine getirirken ihtiyaç duydukları gelirleri devletin belediyelere ayırdığı ödenekler,emlak vergisi,çevre temizlik vergisi,eğlence vergisi,yaptıkları hizmetler karşılığı olarak halktan aldıkları ücretlerden(otobüs ve su ücretleri gibi…) karşılarlar.
    BELEDİYE MECLİSİ:Üyeleri beş yılda bir yapılan yerel seçimlerde HALK TARAFINDAN seçilir.Üye sayısı yerleşim yerinin nüfusuna göre değişir.En az DOKUZ üyeden oluşur.Belediyenin KARAR ORGANIDIR.Yılda ÜÇ KEZ toplanır.Belediy bütçesini ve çalışma programını hazırlar,kabul eder.Meclise,belediye başkanı başkanlık eder.

    BELEDİYE ENCÜMENİ:Belediye meclisinin kendi üyeleri arasında seçtiği üyelerle,belediye fen işleri müdürü,sağlık işleri müdürü,hesap işleri müdürü gibi kişilerden oluşur.Bu yöneticileri belediye başkanı atar.
    GÖREVLERİ:
    Aylık hesapları inceler,
    Şehir içi otobüs ve dolmuş fiyatları ve su fiyatları gibi bazı mal ve hizmetlerin fiyatlarını belirler.
    BELEDİYE BAŞKANI:Belediye yönetiminin başıdır.Yerel seçimlerde doğrudan halk tarafından seçilirler.Belediye meclisinin ve encümenin almış olduğu kararları uygular.
    ___________&____________

    KÖY YÖNETİMİ
    Köy kurma yetkisi İç İşleri Bakanlığındadır.Köy yönetimi,köy derneği,ihtiyar meclisi ve muhtardan oluşur.
    Köy İhtiyar Meclisi:İki tür üyeden oluşur.Seçilmiş üyeler;beş yıl için seçimle halk tarafından seçilirler.Doğal üyeler ise;köy öğretmeni ve köy imamıdır.İhtiyar heyeti,muhtara danışma organı gibi görev yapar.Haftada en az bir kere toplanır.
    Görevleri:
    İmece ve salmaya karar vermek,
    Köy muhtarının harcamalarını denetlemek,
    Köyün bütçesini hazırlamak ve kabul etmek,
    Köylüler arasındaki uyuşmazlıkları gidermek.
    SALMA:Gelir ve geçim durumlarına göre köylüden alınan vergiye denir.
    İMECE:Dayanışma ve yardımlaşma amacıyla köyün bazı işlerinde köylülerin birlikte çalışması.
    Köy Derneği:Köyde yaşayan ve seçme hakkına sahip olan olanlar köy derneğini oluştururlar.
    Muhtar:Beş yılda bir yapılan seçimlerle halk tarafından seçilir.İhtiyar meclisine başkanlık eder.Yasaları ve hükümet emirlerini köylülere duyurur.Evleneceklerin nikahını kıyar.
    ___________&____________

  • insan hakları ile ilgili uluslararası kuruluşlar ve belgeler

    İNSAN HAKLARININ KORUNMASI
    İNSAN HAKLARI:Din,dil,ırk,cinsiyet vb. ayrımlar olmaksızın tüm insanların doğuştan sahip olduğu,insan onuruna yaraşır bir biçimde yaşayabilmemiz için gerekli olan haklardır.
    İnsan hakları ÖZGÜRLÜK,EŞİTLİK,ADALET gibi EVRENSEL değerlere dayanır.Akıllı ve sorumlu varlıklar olarak bu haklardan yararlandığımız sürece İNSANCA yaşayabiliriz.
    İNSAN HAKLARININ KORUNMAMASI SONUCU ORTAYA ÇIKAN SORUNLAR:
    İnsanın kendini geliştirebilmesi için gerekli olan YAŞAM HAKKI güvencede olmaz,
    Doğuştan getirdiği birtakım olanaklarını geliştiremez,
    Ekonomik,sosyal,siyasal ve kültürel haklarını kullanamaz,
    Yaşadığı toplumda barış ve güven ortamı bozulur,kimse başkalarının haklarına saygı göstermez,
    Güçlü olanlar güçsüzleri ezer ve sömürür,insan onuruna yaraşır bir yaşam sürmek olanaksızlaşır,
    İnsanlar arasında dil,din,ırk,cinsiyet vb. ayrımlar yapılır,
    İnsan haklarına saygı duyulmaması toplumu DEMOKRASİDEN uzaklaştırır,
    Yurttaşların devlete olan güveni azalır,toplumda huzursuzluklar ortaya çıkar,
    Devletin diğer devletlerle ve uluslar arası kuruluşlarla olan ilişkilerinde sorunlar ortaya çıkar,
    Savaşlar,kıyımlar,işkenceler,dayak,şiddet hep insan haklarının korunmamasının sonuçlarıdır,
    İnsanlar kendilerini geliştiremedikleri için ülkelerinin ve insanlığın ilerlemesine katkıda bulunamazlar,
    Toplumdaki dayanışma ve duygu bağı yok olur.Böyle bir toplumun da bağımsızlığı tehlikeye girer.

    İNSAN HAKLARINI KORUMANIN SONUÇLARI:
    Bireyler ve toplum huzur ve güven içinde olur,
    Toplumda ADALET sağlanır,insanların yargıya olan güvenleri tamdır,
    Yurttaşın devlete,devlet yurttaşına güven duyar,
    İnsanlar,doğuştan getirdikleri yeteneklerini devletin yardımıyla geliştirip,değerlendirebilirler.Böylece hem ülke kalkınmasına hem de tüm insanlığın gelişimine katkıda bulunurlar,
    Herkese eşit haklar tanınır,ayrımcılık olmaz,
    Demokratik sosyal yaşam gelişir,insanlar ihtiyaçlarını rahatça karşılayabilirler,
    Demokratik siyasal yaşam gelişir.Bireyler,kendilerini yönetecek kişileri oylarıyla belirler,yönetime katılırlar,
    İnsanlar YURTTAŞ OLMA BİLİNCİNE sahip olurlar.Devlete karşı görevlerini yerine getirirler.Bunların kendilerine hizmet olarak geri döneceğini bilirler,
    İnsan haklarını ihlal edenlerin yasalar uyarınca cezalandırılacağını bilirler.Toplum düzeninin yasalarla korunacağını bilirler,
    Yurttaşlar birlik ve beraberlik içinde olurlar.Ulusal bütünlükleri korunur,bağlılıkları artar,
    Ülkede demokrasi korunur ve güçlenir,
    Diğer devletler arasında ülkenin saygınlığı artar.
    _____&____
    İNSAN HAKLARININ KORUNMASI

    ULUSAL DÜZEYDE ULUSLAR ARASI DÜZEYDE

    ULUSAL DÜZEYDE İNSAN HAKLARININ KORUNMASI:
    Anayasa ve yasalarla,
    İnsan haklarını korumakla yükümlü devlet organları ile,
    İnsan haklarını korumak için kurulmuş sivil toplum örgütleri ile,
    İnsan Hakları Danışma Kurulları aracılığı ile.

    ANAYASA VE YASALARLA İNSAN HAKLARININ KORUNMASI:
    ANAYASA:Devletin işleyişini düzenleyen kuralların bütününe denir.Anayasa,diğer yasaların temelini düzenleyen üst yasa niteliğindedir.Bu nedenle çıkarılan hiçbir yasa anayasaya aykırı olamaz.Hak ve özgürlükleri güvence altına almak anayasaların temel işlevidir.
    Anayasalar ve yasalar yapılırken uluslar arası sözleşmelerin hükümlerine uygun düzenlemeler yapılmasına dikkat edilmelidir.Bizim anayasamızın pek çok maddesi insan haklarının korunması ile ilgilidir.Bunlar;
    5.MADDE:Devlet,kişinin temel hak ve özgürlüklerini sınırlayan engelleri ortadan kaldırmakla yükümlü kılınmıştır.
    14.MADDE:Kişilerin TEMEL HAK VE ÖDEVLERİ(Kişi hakları,sosyal ve ekonomik haklar,siyasi haklar ve ödevler )belirtilmiştir.Bunlardan eğitim,sağlık ve sosyal güvenlik hakları ayrı bir niteliğe sahiptir.Devletin bu konularda bireylere hizmet sunması gereklidir.Bu nedenle bu haklara İSTEME HAKLARI da denir.
    40.MADDE:Anayasa ile tanınmış hak ve hürriyetleri ihlal edilen herkes,yetkili makama geciktirilmeden başvurma imkanının sağlanmasını isteme hakkına sahiptir.
    Yine bu maddeye göre;Kişinin,resmi görevliler tarafından yapılan haksız işlemler sonucu uğradığı zarar da kanuna göre devlet tarafından karşılanır.
    125.MADDE:Yurttaşlar,hakları devlet tarafından çiğnendiği zaman mahkemeye başvurarak haklarını arayabilirler.

    T.B.M.M,son yıllarda insan hakları bilincinin gelişmesine paralel olarak birçok yasal düzenlemeler yapmıştır.Örneğin;Tüketici Hakları ve Çocuk Hakları ile ilgili yasaların çıkarılması gibi.

    İNSAN HAKLARINI KORUMAKLA YÜKÜMLÜ DEVLET ORGANLARI:
    1)-TBMM: Yasama organıdır.İnsan haklarını koruyan ve güvence altına alan yasalar çıkarır.Bunun dışında TBMM içinde insan hak ve özgürlüklerini korumak üzere çeşitli komisyonlar kurulur.Bu komisyon geçici olarak
    görev yapar.İNSAN HAKLARINI İNCELEME KOMİSYONU bu amaçla kurulmuş bir komisyondur.Bundan başka DİLEKÇE KOMİSYONU ise sürekli olarak görev yapar.Her konuda olduğu gibi insan hakları ile ilgili dilekçeleri kabul eder.
    2)- YARGI ORGANLARI: Bağımsız mahkemelerdir.Haksızlığa uğrayanları korur.Haksızlık yapanları cezalandırır.Bir yüksek mahkeme olan ANAYASA MAHKEMESİ,anayasaya aykırı olarak TBMM tarafından çıkarılan yasaları iptal eder.Devlet tarafından bir haksızlığa uğradıklarını düşünenler mahkemelere dava açabilirler.Mahkemeler ve yargıçlar görevlerini tam bir bağımsızlık içinde,kimseden emir almadan yerine getirirler.
    3)- YÜRÜTME ORGANI: Yasaları uygulayan CUMHURBAŞKANI ve HÜKÜMET’TİR.Yürütme organının görevlerini yerine getirmesi için MEMURLAR,İŞÇİLER,SÖZLEŞMELİ PERSONEL gibi kamu görevlileri görevlendirilmiştir.Bunlar yurttaşın günlük işlerini aksatmadan yerine getirirler.Örneğin; sınıfta ders veren bir öğretmen,yürütme organının bir uzantısıdır ve sınıf içindeki her türlü eylem davranışlarından dolayı yürütme organına karşı sorumludur.Bu nedenle kamu çalışanları görevlerini yerine getirirken tüm insanlara eşit ve adil davranmalıdırlar.Okullarda VATANDAŞLIK ve İNSAN HAKLARI EĞİTİMİ DERSİNİN okutulması insan haklarının ulusal düzeyde korunması çalışmalarına bir örnektir.
    İNSAN HAKLARININ KORUNMASINDA SİVİL TOPLUM ÖRGÜTLERİ VE İŞLEVLERİ:
    Sivil toplum kuruluşları,DİNLERİ ,DİLLERİ,IRKLARI,CİNSİYETLERİ,SİYASAL GÖRÜŞLERİ ne olursa olsun hiçbir ayrım yapılmaksızın tüm insanların haklarıyla ilgilenmek üzere kurulur.Bu yüzden insan hakları ile ilgilenen sivil toplum örgütlerinin etkisi tüm dünyada giderek artmaktadır.İnsan hakları ile ilgili sivil toplum kuruluşları,insan haklarının İHLAL EDİLMESİNİ ÖNLEMEKLE GÖREVLİ DEĞİLDİR.Bu kuruluşlar,İNSAN HAKLARINA AYKIRI EYLEM VE DAVRANIŞLARI AÇIKLARLAR VE İLGİLİLERDEN BUNLARA ÇÖZÜM BULUNMASINI İSTERLER.İNSAN HAKLARI KONUSUNDA KAMUOYU OLUŞTURMAK İÇİN TOPLANTILAR,PANELLER,BASIN AÇIKLAMALARI DÜZENLERLER.UYARI GÖREVİ YAPARLAR.

    İNSAN HAKLARI İLE İLGİLENEN SİVİL TOPLUM KURULUŞLARI:
    *Türkiye İnsan Hakları Kurumu
    * Sokak Çocuklarını Koruma Derneği
    * Ankara Kadın Dayanışma Vakfı
    ÇEVRE SORUNLARI İLE İLGİLENEN SİVİL TOPLUM KURUŞLARI:
    Türkiye Erozyonla Mücadele,Ağaçlandırma ve Doğal Varlıkları Koruma Vakfı ( TEMA)
    Çevre ve Kültür Varlıklarını Koruma Vakfı (ÇEKÜL)
    Doğal Hayatı Koruma Derneği (DHKD)
    TÜKETİCİ HAKLARI İLE İLGİLENEN SİVİL TOPLUM KURULUŞLARI:
    *Tüketici Haklarını Koruma Derneği ( TÜKODER)
    *Türkiye Tüketicileri Koruma ve Eğitim Vakfı ( TÜKETİCİ VAKFI )
    Yukarıda sayılan kuruluşlardan başka; KIZILAY,SOSYAL HİZMETLER ve ÇOCUK ESİRGEME KURUMU,YEŞİLAY,MİLLİ EĞİTİM VAKFI gibi dernek ve vakıflar yararlı çalışmalar yürütmektedirler.
    &
    İNSAN HAKLARI DANIŞMA KURULLARI VE İŞLEVLERİ:
    İnsan haklarının korunması için dünyanın birçok ülkesinde çeşitli kuruluşlar oluşturulmaktadır.Bunlardan biri de insan hakları danışma kurullarıdır.Danışma kurullarında İNSAN HAKLARI KONUSUNDA UZMAN OLAN KİŞİLER,HUKUKÇULAR,BİLİM ADAMLARI,DÜŞÜNÜRLER,SİVİL TOPLUM KURULUŞLARININ TEMSİLCİLERİ ve DEVLET ORGANLARININ TEMSİLCİLERİ YER ALIR.
    Ülkemizde bu amaçla1997 yılında İNSAN HAKLARI KOORDİNATÖR ÜST KURULU kurulmuştur.Bu kurul İNSAN HAKLARINDA SORUMLU DEVLET BAKANININ BAŞKANLIĞINDA, BAŞBAKANLIK,ADALET,İÇİŞLERİ,DIŞİŞLERİ,MİLLİ EĞİTİM VE SAĞLIK BAKANLIKLARININ MÜSTEŞARLARINDA oluşur.
    &
    İNSAN HAKLARININ ULUSLAR ARASI DÜZEYDE KORUNMASI:
    İnsan haklarının uluslar arası düzeyde korunması düşüncesi 2.DÜNYA savaşından sonra ortaya çıkmıştır.Savaş sırasındaki insan hakları ihlalleri insan haklarının uluslar arası düzeyde korunması gerçeğini ortaya koymuştur.Daha önceleri devletlerin iç sorunu olarak görülen insan hakları ihlalleri,uluslar arası bir sorun olarak görülmüştür.Bu nedenle çeşitli kurum ve kuruluşlar oluşturulmuştur.
    BU KURULUŞLAR: ( Birleşmiş Milletler,Avrupa Konseyi, Amerikan Devletleri Örgütü,Afrika Birliği Örgütü)

    1)-BİRLEŞMİŞ MİLLETLER(BM) .(Konusunda ilk kuruluş)Uluslararası barış ve güvenliğin sürekliliğini sağlamak,anlaşmazlıkları barışçı yollarla çözmek,insan hakları ile ilgili konularda ülkeler arasında iş birliğini sağlamak amacıyla 1945 yılında kurulmuştur.Türkiye aynı yıl üye olmuştur.BM, dünyadaki barışı ve insan haklarını koruyucu kuruluşların en etkini ve en önemlisidir.Merkezi.ABD’nin NEWYORK kentindedir.Birleşmiş Milletler İNSAN HAKLARI EVRENSEL BİLDİRGESİNİ HAZIRLATIP üye devletlerin imzasına sunmuştur.Bu bildirgede insan hakları evrensel düzeyde hazırlanmıştır.
    Birleşmiş Milletler,insan hakları konusunda çeşitli komisyon ve komiteler kurarak çalışmalarını yürütmektedir.Bunlardan bazıları şunlardır:
    * EKONOMİK ve SOSYAL KONSEY,
    * İNSAN HAKLARI KOMİSYONU,
    * AYRIMCILIĞIN KORUNMASI ve AZINLIKLARIN KORUNMASI HAKKINDA ALT KOMİSYON,
    * KADININ STATÜSÜ KOMİSYONU,
    * IRK AYRIMCILIĞINI KALDIRMA KOMİSYONU,
    * İNSAN HAKLARI KOMİTESİ,
    * EKONOMİK VE KÜLTÜREL HAKLAR KOMİTESİ,
    * İŞKENCEYE KARŞI KOMİTE,
    * KADINLARA KARŞI AYRIMCILIĞIN KALDIRILMASI KOMİTESİ,
    * ÇOCUK HAKLARI KOMİTESİ.
    &
    BÖLGESEL KURULUŞLAR:
    2)- AVRUPA KONSEYİ:
    Avrupa devletleri arasında insan hakları ve demokrasiyi korumak,geliştirmek sağlık,toplumsal refah,eğitim,kültür,çevre,yerel yönetim ve adalet gibi çok geniş alanda üye devletler arasında uyum sağlamak amacıyla 1949’ da kurulmuştur. Merkezi Fransa’nın STRASBOURG kentindedir. Türkiye 1950 yılında üye olmuştur.Avrupa konseyinin en önemli amaçlarından birisi,insan haklarının ve temel özgürlüklerin geliştirilmesi ve korunmasıdır.Konsey bu amacı gerçekleştirmek için 1950’ de AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİNİ hazırlamıştır.Bu sözleşme ile üye ülkelerdeki insanları temel hak ve özgürlükleri güvence altına alınmıştır.Sözleşme ile getirilen hükümlere tüm üye ülkelerin uyma zorunluluğu vardır.Uymayan ülkelerin cezalandırması kabul edilmiştir.
    Avrupa Konseyinin BAKANLAR KOMİTESİ ve DANIŞMA MECLİSİ gibi iki önemli organı vardır.BAKANLAR KOMİTESİ:Üye ülkelerin dış işleri bakanlarından oluşur.Avrupa konseyinin en etkin organıdır.DANIŞMA MECLİSİ: Üye devletlerin belirleyeceği milletvekillerinden oluşur.İnsan hakları konusu ile ilgili sorunları izler,değerlendirir,tavsiye kararları alır.
    Avrupa Konseyinde insan haklarının korunması ile ilgili olarak iki organ daha vardır.Bu organlar; AVRUPA İNSAN HAKLARI KOMİSYONU ve AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİDİR.
    AVRUPA İNSAN HAKLARI KOMİTESİ: Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesini imzalayan üye devletlerin sayısı kadar üyeden oluşur.Üye devletlerin insan haklarına aykırı davranışlarını içeren dilekçeleri inceler.Dilekçelerin ilk geldiği yerdir. Verilen dilekçelerdeki iddiaları ciddi bulursa tarafları uzlaştırmaya çalışır.Dostça çözüm bulunamayan dilekçeleri İNSAN HAKLARI MAHKEMESİNE GÖNDERİR.
    AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ: Avrupa İnsan Hakları Divanı adı ile de bilinir.Üye devlet sayısı kadar yargıçtan oluşur.Gelen davalara bu yargıçlar arasından seçilen 7 yargıç bakar.Üye devletler,mahkemenin vereceği kararlara uymak zorundadır.***Ülkemiz vatandaşlarına 1987
    Yılında komisyona bireysel başvuru hakkını tanımıştır.1990 yılında ise mahkemenin zorunlu yargı yetkisini kabul etmiştir.
    3)- AMERİKAN DEVLETLERİ ÖRGÜTÜ:Amerika kıtasındaki ülkeler üyedir.Örgüt bu kıtada insan haklarının korunması ile ilgilenir.
    4)- AFRİKA BİRLİĞİ ÖRGÜTÜ: Afrika ülkeleri üyedir.Afrika’da insan haklarının korunması ile ilgilenir.

    İNSAN HAKLARI İLE İLGİLİ ULUSLAR ARASI BELGELER:
    1-İNSAN HAKLARI EVRENSEL BİLDİRGESİ
    2- AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ
    3- HELSİNKİ NİHAİ SENEDİ
    4- PARİS ŞARTI
    5- ÇOCUK HAKLARI SÖZLEŞMESİ
    &
    1)- İNSAN HAKLARI EVRENSEL BİLDİRGESİ: Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komisyonu tarafından hazırlanmış ve 10 ARALIK 1948 tarihinde kabul edilmiştir.İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi günümüz anayasalarının ve öteki insan hakları belgelerinin hazırlanmasına KAYNAKLIK eden en önemli belge niteliğindedir.
    2)- AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ: İnsan Hakları Evrensel Bildirgesinden sonra en önemli belgedir.Sözleşme Avrupa Konseyi tarafından hazırlanmıştır.1950 tarihinde imzalanmış,1953 tarihinden yürürlük kazanmıştır.

    3)- HELSİNKİ NİHAİ SENEDİ: Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Konferansı (AGİK) tarafından 1975 yılında imzalanmıştır.Arnavutluk dışındaki tüm Avrupa ülkeleri ve ABD ve Kanada’nın imzaladığı bu belge,ULUSLAR ARASINDAKİ İŞ BİRLİĞİNİ GELİŞTİRMEK amacını taşımaktadır.Belgenin 7.maddesiyle insan haklarına ve temel özgürlüklerine saygı ilkesi ilan edilmiştir.
    4)- PARİS ŞARTI: AGİK tarafından üye ülkelerinin devlet ve hükümet başkanları ile 1990’da bir PARİS ZİRVESİ yapıldı. PARİS ŞARTI, bu zirvede sonucunda ortaya çıkmıştır.”YENİ BİR AVRUPA İÇİN İLK ADIM” sloganı ile belge sunulmuştur.
    5)-
    İNSAN HAKLARI İLE İLGİLİ ULUSLAR ARASI GÖNÜLLÜ KURULUŞLAR:
    Bunlara HÜKÜMET DIŞI ÖRGÜTLER de denir.Hükümetlerin ve resmi kuruluşların insan hakları konusunda yetersiz kalmaları nedeniyle kurulmuşlardır.Bunlar :
    1)- ULUSLAR ARASI AF ÖRGÜTÜ
    2)- HELSİNKİ YURTTAŞLAR MECLİSİ
    3)- ULUSLAR ARASI KIZIL HAÇ KOMİTESİ
    4)- “ “ “ “ HUKUKÇULAR KOMİSYONU
    5)- ULUSLAR ARASI PEN KLUBÜ( Yazarlar Birliği)
    6)- İNSAN HAKLARI İÇİN ULUSLAR ARASI BİRLİK
    ULUSLAR ARASI AF ÖRGÜTÜ: 1961 yılında İngiltere’de kurulmuştur.Şiddete başvurmamış olmak koşuluyla DÜŞÜNCE ve İNANÇLARI YÜZÜNDEN TUTUKLANAN HAPSE ATILAN İNSANLARI SERBEST BIRAKILMALARI İÇİN ÇABA GÖSTERİRİR.Bu kişilere “DÜŞÜNCE TUTUKLULARI” adı verilir.Örgüt ÖLÜM ve İŞKENCEYE karşıdır.1977 yılında NOBEL BARIŞ ÖDÜLÜNE layık
    görülmüşlerdir. ______&______ A.Çakacıoğlu

    BİRLEŞMİŞ MİLLETLERİN KOLLARI VE AÇILIMLARI:
    1)- UNESCO: Birleşmiş Milletler EĞİTİM,BİLİM ve KÜLTÜR ÖRGÜTÜ
    2)- UNİCEF: Birleşmiş Milletler ÇOCUKLARA YARDIM FONU
    3)- WHO: DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ
    4)- IMF: ULUSLAR ARASI PARA FONU
    5)- FAO: Birleşmiş Milletler GIDA ve TARIM TEŞKİLATI
    6)- ILO : ULUSLAR ARASI ÇALIŞMA ÖRGÜTÜ
    7)- UNFPA: Birleşmiş Milletler NÜFUS FONU
    8)- NATO: KUZEY ATLANTİK SAVUNMA PAKTI (Birleşmiş Milletlerin ASKERİ KOLU)

    ÇOCUK HAKLARI SÖZLEŞMESİ: 1989’ da kabul edilmiş,1990 yılında yürürlüğe girmiştir.Türkiye bu sözleşmeyi 1994 tarihinde imzalamıştır.Bu sözleşme,18 yaşına kadar herkesin çocuk olduğunu kabul etmektedir.Çocuk hakları sözleşmesinde; çocuklar arasında ırkları,renkleri,dilleri,dinleri,siyasal inançları nedeniyle ayrım yapılamayacağı açıkça belirtilmiştir.

  • insan hakları ile ilgili sorular 2

    ÖLÇME DEĞERLENDİRME:
    1)İnsan haklarının korumanın sonuçlarından iki madde yazınız.
    2)İnsan hakları ULUSAL DÜZEYDE nasıl korunur?
    3)Anayasa nedir? Anayasa ile insan hakları nasıl korunur?
    4)1982 Anayasamızda insan hakları ile ilgili bir maddeyi açıklayınız.
    5)İnsan haklarını korumakla yükümlü devlet organları hangileridir?
    6)TBMM insan haklarını korumakla ilgili neler yapar?
    7)TBMM içinde insan hakları ile ilgili olarak kurulmuş süreli ve süresiz komisyonların isimlerini yazınız.
    8)İnsan haklarının korunması ile ilgili yargı organı neler yapar?
    9)Anayasa mahkemesinin insan hakları ile ilgili görevi nedir?
    10)İnsan haklarının korunması ile ilgili olarak YÜRÜTME ORGANI neler yapar?
    11)Yürütme organı görevlerini kimlere yaptırır?
    12)İnsan haklarının korunması konusunda SİVİL TOPLUM ÖRGÜTLERİ neler yapar?
    13)İnsan hakları ile ilgilenen sivil toplum örgütleri hangileridir?
    14) Çevre sorunları ile ilgilenen sivil toplum kuruluşları hangileridir?
    15)Tüketici hakları “ “ “ “ “ “ “ “ “ ?
    16)İnsan hakları DANIŞMA KURULLARINDA KİMLER GÖREV YAPAR?
    17)İnsan haklarının uluslararasında korunmasının nedeni nedir? Bu düşünce hangi olaydan sonra ortaya çıkmıştır?
    18)İnsan haklarının uluslar arası düzeyde korunması için hangi kuruluşlar kurulmuştur?
    19)Birleşmiş Milletler nerede,kaç yılında,niçin kurulmuştur?
    20)Birleşmiş Milletlerin hazırladığı insan hakları ile ilgili ilk belgenin adını ve kabul edildiği tarihi yazınız.
    21)Birleşmiş Milletlerin kolları ve açılımları nelerdir?
    22)AVRUPA KONSEYİ kaç yılında ,nerede,niçin kurulmuştur?
    23)Türkiye BM ve Avrupa Konseyine kaç yıllarında üye olmuştur?
    24)Avrupa Konseyinde imzalanan insan hakları ile ilgili belgenin adı nedir?
    25)Avrupa Konseyinde bulunan organların isimlerini yazınız.
    26)Avrupa konseyinin bir organı olan BAKANLAR KOMİTESİ nasıl oluşur?
    27)“ “ “ “ “ “ “ DANIŞMA MECLİSİ nasıl oluşur?
    28)Avrupa İnsan Hakları KOMİTESİ nasıl oluşur?
    29)İnsan hakları ihlali durumunda ilk dilekçe Avrupa konseyinin hangi organına verilir?
    30)İnsan hakları ihlalinde Avrupa konseyine gidecek bir dilekçenin izlediği yolu anlatınız.
    31)Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi nasıl oluşmuştur? Burada davalara nasıl bakılır?
    32)Ülkemiz vatandaşlarına kaç yılında insan hakları ihlali durumunda bireysel başvuru hakkı tanımış,kaç yılında mahkemenin zorunlu yargı yetkisini kabul etmiştir?
    33)İnsan Hakları ile ilgili ULUSLAR ARASI BELGELERİN İSİMLERİNİ YAZINIZ.
    34)İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi nerelerde,hangi yıllarda hazırlanmıştır?
    35)Helsinki Nihai senedi nerede hazırlanmıştır?Amacı nedir?
    36)Paris şartı nerede,hangi sloganla ortaya çıkmıştır?
    37)Çocuk hakları sözleşmesini ülkemiz hangi yılda kabul etmiştir?Kaç yaşına kadar kişiler çocuk olarak kabul edilmiştir?
    38)Çocuk hakları sözleşmesinin konusu nedir?
    39)İnsan Hakları ile ilgili gönüllü kuruluşlarda iki tanesinin ismini yazınız.
    40)Uluslar arası AF ÖRGÜTÜ hangi amaçla kurulmuştur?
    41)“ “ “ PEN KLUBÜ “ “ “ “ “ ?